Antalya’nın Kepez ilçesinde Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı AKSAM, Türkiye’de birinci defa 2017’de deneme üretimlerine başladığı kapalı devre multi- trofik sistemle balık üretiminde, tabiatta geri dönüşümü olmayan balık dışkılarını, patlıcan ve marul üretiminde gübre olarak kullandı. Bu üretim modelinin özel bölümde ve meskenlerde uygulanmasına yönelik de çalışmalar başlatıldı. Balık ve zerzevat üretiminde birbirine bağlı tanklardaki suyun döngü halinde kullanılabilmesi nedeniyle su kaynaklarının korunması ve tasarruflu kullanımı büyük kıymet taşıyor.

MULTİ- TROFİK USUL

AKSAM Müdürü Serkan Erkan, bitkilerin topraksız ortamda suda yetiştirilmesine hidroponik denildiğini belirterek, “Bu aslında başarılmış bir mevzu. Bunun balıkla bir ortada entegre yetiştirilmesine multi- trofik sistem deniyor. Su, kapalı devre bir sistemde daima dönüyor. Harici bir giriş- çıkış değil, birebir suyu hem bitki yetiştirmede hem de balık beslemede kullanıyoruz” dedi.

‘HEM BALIĞI HEM BİTKİYİ BİREBİR SUDA YETİŞTİRİYORUZ’

Erkan, sistemin işleyişini şöyle anlattı: “Balığı yemliyoruz, balık yemi yiyor, yemin atıkları ve balık dışkıları bir sistemle bitkiye geliyor. Burada azot döngüsü var, amonyumun nitrata dönüşmesi olayı gerçekleşiyor. Bitkimiz istediği azotu buradan alıyor ve gelişmeye başlıyor. Bitki azotu alınca su temizlenmiş oluyor. Bu balık için istenen bir durum. Suyu tekrar balığa veriyoruz. Balık rahat bir ömür ortamı buluyor. Bu biçimde kapalı döngü sistemde hem balığı hem bitkiyi birebir suda daima döngüyle yetiştirmeye çalışıyoruz.”

GELECEĞİN İŞLERİ BUNLAR OLACAK

Bu sistemde çok farklı bitkiler denenebildiğini belirten Erkan, “Çok az bir alanda yüksek oranla yetiştiricilik yapılabiliyor. 2050 yılında her iki şahıstan birinin konutunda su akmaması bekleniyor. Buna bağlı olarak araştırma çalışmaları sonuçlarına nazaran, en az suyla en fazla bitki ve balık yetiştirme süreci olacak. Geleceğin işleri bunlar olacak. Burada kullandığımız prototip tanklar, yaklaşık 80 litrelik. Ancak bunlar 800 tonluk büyük havuzlarda da yapılabilir. Bu onun ön denemesi. Büyük çaplı havuzlarda da balık ve bitki birebir halde yetiştirilebilir” dedi.

SU KAYNAKLARIMIZ KORUNUYOR

Bu projede daha evvel patlıcan ve marul denemeleri yaptıklarından bahseden AKSAM Müdürü Serkan Erkan, şu anki üretimin sazan balığı ile marul olduğunu kaydetti. Erkan, “Farklı oranlarda hümik asit, yani gübreleme çalışması yapıyoruz. Balık bunun bir kısmını tüketiyor, tüketmediği kısmı, balığın dışkısı ve yem, kapalı devrede bitkiye geçiyor. Zira dışarıya su çıkışı yok. Bitki bu sudaki azotu alıp, temizliyor ve tekrar pak su balığa gidiyor. Hem daha az yem kullanıyoruz hem yem atıkları ve dışkılar pahalanıyor hem de su kaynaklarımız korunuyor. Örnek tanklarımızın birinde 8 marul, yaklaşık 50 sazan balığı bulunuyor. Marullar 1,5 ayda yetişiyor” diye konuştu.

KONUTLARDA NASIL UYGULANABİLİR?

Bir sonraki çalışmanın ise konutlarda uygulanabilirliğiyle ilgili olduğunu aktaran Serkan Erkan, insanların meskenlerinin çatıları, bodrum katları, kullanılmayan bir oda yahut bahçelerinin bir kenarında bu sistemi kurabileceğini hem kendi balığını hem de sebzesini yetiştirebileceğini belirti.

Erkan, “Örneğin Antalya, çatıları düz yer olan bir kent. Konutun çatısının bu iş için kıymetlendirilmesi mümkün. Yahut bodrum katları, kullanılmayan rastgele bir oda, bahçede kullanılmayan bir köşede de yapılabilir. Bir sonraki çalışmamız da kentler için ‘Kentsel Su Eserleri Yetiştiriciliği’olacak” dedi.