Türkiye, neredeyse her gün bir bayan cinayeti yahut bayana yönelik şiddet olayı ile sarsılıyor. Adalet Bakanlığı da bayana yönelik şiddete “dur” demek için faal muhafaza programları uyguluyor. Bu kapsamda geçtiğimiz yıl ısrarlı takip mağduru 99 bayanın nüfus ve kimlik bilgileri, 409 mağdurun işyeri değiştirildi.

Hata mağdurlarının isimli süreçte desteklenmesini temel hareket noktası olarak belirleyen bakanlık, adliyelerde İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Müdürlükleri kurarak isimli görüşme odalarını yaygınlaştırdı. Onarıcı adalet siyasetleri çerçevesinde mağdur odaklı uygulamalar geliştiren bakanlık, şiddete maruz kalan bayanlarla ilgili isimli süreçleri hızlandırıp daha faal hale getirdi.

Adalet Bakanlığı, kabahat mağduru çocuklar ve bayanlar başta olmak üzere kırılgan kümede yer alan mağdurların isimli süreçte ikincil örselenmelerinin önüne geçmek, uzmanlar eşliğinde uygun ortam ve yolla bilhassa söz ve beyanlarının alınabilmesi gayesiyle 2017 yılında İsimli Görüşme Odalarını hayata geçirmişti. Bu odaların sayısı her yıl artırıldı. 2019 yılında 59 olan İsimli Görüşme Odası sayısı 2020 sonunda 90’a çıkarıldı. 2021 yılında bu sayının 100’ün üzerine çıkarılması hedefleniyor. Mağdurların isimli süreçte kendilerini yalnız hissetmemelerinin amaçlandığı bu uygulama kapsamında, duruşma salonunda sanıkla yüz yüze gelmeden, uzman takviyesi altında ve özel ortamlarda 20 bin civarında beyan alındı.

Ruhsal takviye

Bakanlık, mağdurları isimli süreçte bilgilendirmek ve psikososyal dayanak hizmetleri sunmak üzere ülke genelinde 105 adliyede İsimli Takviye ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğü (ADM) kurdu. ADM’lerde vazifeli 803 uzman tarafından şiddet mağdurlarına psikososyal dayanak hizmeti veriliyor. Öte yandan Adalet Bakanlığı 2021 yılının birinci yarısında 400, daha sonra 510 psikolog alımı daha yaparak psiko-sosyal takviye ünitelerini güçlendirecek ve psikolog ordusunu ikiye katlayacak.

Aile içi şiddet ofisleri kuruldu

Adalet Bakanlığı’nın bayana aktif müdafaa kapsamında attığı adımlardan başlıcaları şöyle:

– Bayana Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Genelge güncellenerek yayımlandı.

– Tüm adliyelerde bayana yönelik şiddet hadiseleri hakkındaki önlem (ihtisas) mahkemeleri belirlendi.

– Hadise bazlı uygulamaların önü açılarak her bir şiddet olayının başka ele alınması istendi.

– Mağduru gözetici önlemler yanında, hadiseye özel öfke denetimi, gerilimle baş etme üzere uygun önleyici önlem kararları da göz önünde bulundurulmaya başlandı.

– Hakim ve Cumhuriyet savcılarının UYAP ekranlarına, şiddet hadisesinin taraflarına ilişkin önlem geçmişi otomatik olarak yansıtılmaya başlandı.

– Önlem kararlarının kolluk işçisi aracılığı ile bildirimi uygulamasına geçildi.

– Adliyelerde aile içi şiddet soruşturma ofisleri kuruldu.

Tutuklama kararı yüzde 200 arttı

– Bayana yönelik şiddet eylemelerine ait soruşturmaların ortalama tamamlanma mühleti 60 günden 55 güne düştü.

– Bayana karşı işlenen hatalardan çıkan tutuklama kararları bir evvelki yıla nazaran yüzde 200 artış gösterdi.

– 6284 Sayılı Kanun kapsamında 2020 yılında 245 bin 948 kişi hakkında 271 bin 927 önlem kararı verildi.

– Uyuşturucu unsur ve alkolün etkisi altında şiddet uygulayan 6 bin 50 kişi hakkında hastaneye yatmak dahil, muayene ve tedavilerinin sağlanmasına yönelik önlem kararı verildi.

– Israrlı takip mağduru 99 bayanın nüfus ve kimlik bilgileri, 409 mağdurun işyeri değiştirildi. 6 bin 17 mağdurun kimlikleri gizlendi.

– Elektronik kelepçe uygulaması arttırıldı. 232 kişi hakkında 33 defa elektronik kelepçe önleminin uygulanmasına karar verildi. Ulusal elektronik kelepçe sistemi devreye girecek ve 15 vilayette pilot olarak başlatılan elektronik kelepçe uygulaması bu yıl 81 ile yaygınlaştırılacak.

– Verilen önlem kararlarına uymayan 5 bin 748 kişi hakkında 6 bin 151 zorlama hapsine karar verildi.

– Bayan cinayetleri bin evvelki yıla nazaran yüzde 21 oranında azaldı. 2019’da 27’si yabancı olmak üzere kanun kapsamındaki bayan cinayeti sayısı 336 iken, Aralık 2020 prestijiyle bu sayı 14’ü yabancı olmak üzere 259 olarak gerçekleşti.

Cezaevinden çıkan çabucak bildirilecek

– Bayana karşı şiddet aksiyonları nedeniyle ceza infaz kurumlarında tutuklu ve hükümlü bulunan bireylere yönelik öfke denetimi programları uygulanmaya başladı.

– Şiddet eğiliminin devam ettiği istikametinde bulgulara rastlanması durumunda bu taraftaki tespitler ŞÖNİM’e bildiriliyor.

– Tutuklu ve hükümlü şiddet uygulayanların müsaade ve tahliye üzere cezaevinden ayrılmaları durumunda jandarma ve polis ünitelerinin ve mağdurun bilgilendirilmesi uygulamasına geçildi.

– Şiddet mağdurlarına meslek edindirme kursları, kamu kurum ve kuruluşları ile belediyelerin ekonomik ve toplumsal yardımlarından öncelikle yararlandırılması öngörüldü.

‘Kadına şiddet formu’ güncellendi

‘Kadına Yönelik Şiddetle Uğraş 2020-2021 Uyum Planı’nda kolluk ünitelerince kullanılan ‘Aile İçi ve Bayana Karşı Şiddet Olayları Kayıt Formu’nda güncelleme yapılacağı belirtilmişti. Bu kapsamda, form güncellendi, Yeni form, kolluk, mülki amir ve hakimin, mağdura dair gözetici önlem kararları vermesindeki aktifliğini artıracak; barınma yeri sağlama ve müdafaa altına almadaki tereddütleri giderecek. Formlar doldurulurken cinsel hata mağduru 18 yaş altı çocukların tabirleri, Cumhuriyet savcısının talimatı doğrultusunda, Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM) ya da İsimli Görüşme Odası (AGO) görevlileriyle irtibat kurularak alınacak. Risk tahlillerinin daha aktif yapılmasına imkan sağlayan yeni form, pilot vilayet Ankara’da bugün kullanılmaya başlanacak. Yeni formun, bu ay sonunda ülke geneline yaygınlaştırılması hedefleniyor. Forma son biçimini vermeden evvel sığınma konutlarında kalan bayanlara başvuruldu.

Soru sayısı artırıldı

Mevcut formda bir unsurda ve yanıtı “evet/hayır” olarak geçen fizikî, ruhsal, ekonomik ve cinsel şiddet sorusu, yeni formda 4 başka soru haline getirildi. Şiddet tariflerinin başka farklı ayrıntılandırıldığı formda, şiddetten etkilenen öteki aile bireylerinin olup olmadığı ve şiddetin sıklığı soruldu. Failin ısrarlı takip ve musallat olma durumuna ait yer ve vakit bilgileri de forma eklendi. Şiddetin uygulandığı yerin durumu ve mağdurun o andaki halinin tespitine yönelik sorular da forma eklendi. Risk arttırıcı durumların, mağdur ve fail açısından ele alındığı yeni formda, boşanma kademesi, “töre” ve “namus” cinayet geçmişi incelendi. Silah ve silaha kolay erişim durumuyla çocukların şiddetten ne kadar etkilendiği tahlil edildi. -ANKARA Milliyet