MİTHAT YURDAKUL / ANKARA

Türkiye’nin birinci nükleer santrali olan Akkuyu nükleer santralinde misyon yapmak için Rusya’da eğitim gören mühendisler, santralde çalışmaya başladı.Rusya’da eğitim gören 50 Türk mühendisten, mezun olan 35’i santralde çalışmaya başlarken, bu yıl mezun olan 43’ünün daha santralde görevlendirilmesi bekleniyor.

Rusya’da Ulusal Nükleer Araştırmalar Üniversitesi’nde nükleer güç mühendisliği eğitimi alan Meltem Pınar, Akkuyu NGS’de etraf muhafaza ünitesinde misyon alıyor, sismik, hidrolojik, jeolojik izlemeleri gerçekleştiriyor. Tıpkı üniversitede lisans ve yüksek lisans eğitimi alan Abdullah Safa Duman ise santralin nükleer güvenlik ünitesinde fizikî hesaplamalar baş uzmanı. Meltem Pınar ile Abdullah Safa Duman, Rusya’da aldıkları eğitim ve Türkiye’de nükleer gücün geleceği hakkında soruları yanıtladı.

– Rusya’da okumak nasıldı?

Abdullah Safa Duman: Türkiye’nin farklı üniversitelerinde mühendislik fakültelerinde öğrenciydik. Yaklaşık 9 bin kişi başvurdu imtihana. Yazılı ve kelamlı mülakatlar sonunda 50 kişi seçildi. Birinci sene yalnızca Rusça eğitimi aldık. 1 yıl hazırlığın peşine 6.5 yıl eğitim aldık. Son 1.5 senede de kendi alanlarımıza yöneldik. O alanlarda tez hazırladık. Birçoğumuz makale yazdı, ulusal mecmualarda yayınlandı. Eğitim süreci zorluydu. Eğitim lisanı büsbütün Rusça’ydı. Türkiye’deki nükleer mühendislik eğitimiyle ortasındaki en büyük fark aslında teoriden fazla pratiğe yönelik eğitim olması.

Meltem Pınar: Hacettepe Üniversitesi’nde nükleer güç mühendisliği okuyordum. Akkuyu projesinde çok yer almak istedim. Farklı bir ülkede, farklı bir kültürde yaşamamız gerekiyordu. Bir müddet sonra alıştık, hatta sevdik. Şu an Rusya’nın kışını özlüyorum diyebilirim.

‘Çok şey öğrendik’

– Sizin üzere eğitim alanlar Türkiye’de yapılacak 2. santral için yarar sağlar mı?

M.P.: Yarar sağlayacağını düşünüyorum. Bizim santralimizle birlikte birçok sistem yerine oturuyor. Santral işletmeye alındığında, Türkiye’de bir nükleer bölüm doğmuş olacak. Bu tecrübeyle 2. ve 3. projeleri daha kolay tamamlayarak, hatta üzerine ek eklemeler ve geçişler yaparak daha iyi noktalara varacağımızı düşünüyorum.

A.S.D: Nükleer teknolojiyi ülkemize getirmek için gittik. Rus çalışanın hepsi, alanlarının en iyileri. Onlardan çok şey öğrendik, öğrenmeye devam ediyoruz. Vakitle A’dan Z’ye santrali inşa edecek seviyeye geleceğiz.

‘Son teknolojiye sahip’

– Nükleer gücün ziyanlı olduğuna, çevreyi kirlettiğine dair algılar var. Onları nasıl cevaplayacaksınız?

M.P: Güneş ve rüzgardan muhakkak vakitlerde kazanım sağlayabiliyorsunuz. 7/24 güç tüketiyoruz. Biz bu sürekliliği nükleer santrallerde sağlayabiliyoruz. İnsan bilmediğinden korkar diye düşünüyorum. Ülkemizde yapacağımız santral son teknolojiye sahip.

A.S.D: Memleketler arası Atom Güç Kurumu’nun verdiği bilgiye nazaran son 50 yılda, nükleer santraller var olduğu, kullanıldığı, işletildiği için elektrik güç alanında tam 55 gigaton karbondioksit salınımı önlendi. Ülkemizde çok yeni bir teknoloji olduğu için önyargılar var. Nükleer santralin nasıl işlediğini, nasıl etraf dostu bir güç olduğunu maalesef ki bilmiyoruz daha. Nükleer santrallerin maliyetinin yüzde 40’ı büsbütün güvenlik sistemlerine aktarılıyor. Ülkemizde kurulacak nükleer santral, şu anda dünyada en inançlı nükleer santral tipi.

‘Başın ağrıyorsa işe gelmemelisin’

– Koronavirüs periyodunda fiilen çalışıyor musunuz?

A.S.D: Her gün geliyoruz. Çok sıkı tedbirler alındı. Açık yahut kapalı her alanda maske takıyoruz. Her gün bütün işçi hekim denetiminden geçiyor. Bütün ofislerde, yemekhanelerde, otobüslerde tedbirler alındı. Salgınla ilgili hiçbir kasvet yaşamadık bugüne kadar.

M.P.: Tüm toplantılarımız görüntü konferans üzerinden yapılıyor. Rastgele bir kuşku. tek bir belirti ‘bugün başım ağrıyor’ dediğinde bile o gün işe gelmemen gerekiyor.