Ana vatanı Orta Meksika olan avokado meyvesi, son yıllarda Türkiye’de en çok tüketilen ve üretilen meyveler ortasında yer aldı. Yararlı yağları ve yüksek protein barındıran avokado, Antalya’nın ‘Türkiye’nin tropikal meyve bahçesi’ olarak isimlendirilen Gazipaşa ve Alanya ilçelerinde çiftçilerden ilgi gördü. Hem üretiminin zahmetsiz ve masrafsız oluşu hem de kolay pazar bulması açısından talep gören avokado, market rafları ve pazar tezgahlarında adedi en düşük 7 liradan alıcı buluyor.

3 YILDA MEYVE VERİYOR, TEK MASRAFI SU

Gazipaşa ve Alanya’nın iklimi sayesinde kısa müddette ahenk sağlayan avokado ağacı, fidan olarak dikilmesinin akabinde birinci 3 yıl meyve vermeden sadece suya gereksinim duyuyor. 3’üncü yılda bir ölçü meyve veren ağaç, 7-8 yaşına geldiğinde azamî randıman düzeyine çıkıyor. 8 yıl sonra bir ağaçtan ortalama 500 meyve alınıyor. 600-700 meyve veren ağaçlar da olabiliyor. Avokadolar çeşidine nazaran tanesi 7 ile 10 lira ortasında alıcı buluyor. Bir ağaçtan en verimli devrinde 3 bin 500 lira yarar elde ediliyor. Yetiştirilmesi aşamasında hiçbir ilaç kullanılmayan bu ağaca, yalnızca su ve vakit zaman gübre ile dayanak vermek kâfi oluyor. Üretime nazaran 1 dönümde dönemde 10 bin lira kazandıran avokadodan randıman almanın en kıymetli noktası ise sertifikalı fidan dikmek.

ETRAF VİLAYETLERDEN GELİP GECEDEN SIRAYA GİRENLER VAR

Antalya’da çok sayıda fidan üretim merkezi bulunurken, sertifikalı fidan satın almak isteyen üreticiler ise Batı Akdeniz Ziraî Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’ne (BATEM) gelerek sıraya giriyor. Her yıl üreticiler sertifikalı eserlerden sadece 250 adet alabiliyor. Tanesi 38 liradan verilen fidanlar için üreticiler geceden gelip BATEM kapısı önünde sıraya giriyor. Ağır talep karşısında BATEM yetkilileri sadece 10 bin adede kadar yanıt verebiliyor.

Avokado yetiştiriciliği ve ıslahı üzerine çalışma yapan BATEM Üretme ve İşletme Kısım Lideri Dr. Süleyman Bayram, piyasada bulunan eserlerin anaçlarının BATEM’de olduğunu söyledi. Piyasada çarçabuk bulabilmelerine karşın İzmir, Muğla, Adana ve Hatay’dan gelenler olduğunu da anlatan Bayram “Sıraya girmek için geceden, birkaç gün evvelce gelenler oluyor. Biz özel kesimi yönlendirmeye çalışıyoruz üretim noktasında. Biz her yıl 10 bin fidan üretiyoruz. Bu üretimi 50 bine çıkarmak üzere bir emelimiz yok. Biz bu eserin teşviki için yalnızca aşikâr bir sayıda üretim yapıyoruz” dedi.

‘RESTORANLARDAN AVOKADO ÇEKİRDEĞİ ALANLAR VAR’

Sertifikalı eserin daha sağlıklı olduğunu, bu yüzden üreticilerin kendilerini tercih ettiğini anlatan Dr. Süleyman Bayram, fidanda kullandıkları tohumdan torfa kadar her şeyi belgelendirdiklerini söyledi. Fidanların çok değerli satılması nedeniyle merdiven altı üretimlerin arttığını belirten Dr. Bayram, “Üreticiler ‘Aldığım çeşitten farklı bir eser çıktı’, ‘Hiç bilmediğim bir şey çıktı’ diye şikayetçi oluyor. Merdiven altı üretim çok fazla arttı” diye konuştu. 

Vilayet Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün kontrol konusunda hassas davrandığını belirten Bayram, çöplerin içinden çıkan tohumların dahi kullanıldığını söyledi. Bayram, “Restoranlardan, kafelerden gidip tohum topluyorlar. Avokadonun çekirdeğini alıp üretim yapanlar oluyor. Üreticinin bu noktada sertifikalı eser almaya dikkat etmesi gerekiyor” dedi.

FİDAN SIRASI HER YIL GÜNCELLENİYOR

BATEM’in 38 liraya fidan sattığını lakin fidancılardan 50 hatta 75 TL’ye kadar fidan alınabildiğini kaydeden Süleyman Bayram, fidan üreticilerinin iyi denetlenmesi gerektiğini kaydetti. Kimi üreticilerin BATEM’in tüm fidanlarına talip olduğunu da kaydeden Bayram, “’Tüm fidanları satın almak istiyorum’ diyenler oluyor. Fakat bu türlü diyenlere ne yazık ki yardımcı olamıyoruz. Herkese eşit biçimde yaklaşmak zorunda olduğumuz için sadece 250 adet verebiliyoruz. Tamamını veremiyoruz. 5 dönüme rahat bir halde 250 adetle üretim yapabilir. Her yıl sıralar güncellenir. Üretici gelip sıraya girer. Sabah 08.30’da BATEM girişinde 100 üretici ve 50 bin fidan gereksinimi olduğunu düşünün. Biz sırf bu muhtaçlığın 5’te birini karşılıyoruz” dedi.

BATEM’de ziraat yüksek mühendisi olarak misyon yapan Alper Arslan ise -4 dereceye kadar dayanabilen bir avokado tipi üzerine çalıştıklarını söyledi.

600 BİN ADET FİDANA MUHTAÇLIK VAR

40 bin hektarlık alanda üretim yaptıklarını anlatan Alanya Avokado Üreticileri Birliği Lideri Hilmi Sevilgen ise 2020 yılında 70 milyon adet avokado yetiştirmeyi hedeflediklerini söyledi. En büyük ıstıraplarının çalışacak emekçi olduğunu anlatan Sevilgen, “Avrupa’nın bize yakın olması nedeniyle buraya ihraç yapma imkanımız var. Yatırım yapmak isteyenlere tavsiye ediyoruz. Alanya ve Gazipaşa’da bir ağaç 500-600 meyve verebiliyor. 2 bin 500 çiftçi avokado üretimiyle ilgileniyor. 600 bin adet fidan muhtaçlığımız var” dedi.

ÜRETİCİ MUTLU

Gazipaşa’da avokado alım satımı yapan Kemal Özarslan (34), 6 yıldır avokado işi yaptığını belirterek tanesi 6 liradan avokado sattığını söyledi. Bahçede avokadoyu 4.5- 5 liradan sattığını anlatan Özarslan, avokado ihracatı yaptıklarını da kelamlarına ekledi.

8-10 yaşında 100 avokado ağacı bulunan Cengiz Uğur (35) ise geçen yıl bir ağaçtan 700 lira ile 1000 lira ortasında gelir elde ettiğini söyledi. Toplamda geçen yılki gelirinin 70-80 bin lira civarında olduğunu anlatan Uğur, “Bu yıl hasadımız, meyve tavrı ve fiyatlar hoş. Bu yılki 3 dekar alanda 100 bin lira hedefliyorum” dedi.

Öte yandan avokado bahçelerine giren hırsızlar nedeniyle birtakım üreticiler bahçelerinde nöbet tutuyor. Kumluca ilçesinde daha evvel hırsızların bahçesine girip 500 avokado meyvesinin çalındığını anlatan Şaban Deveci, ruhsatlı av tüfeğiyle bahçesinde nöbet tutmaya başladığını lisana getirdi.