Seray Şahinler – Çağdaş sanatın kıymetli buluşma noktalarından Galeri MERKUR artık yeni yerinde… 2010’da Sabiha Kurtulmuş tarafından kurulan ve bugüne dek değerli stantlara konut sahipliği yapan Galeri MERKUR, Piyalepaşa’da kapılarını açtı. Galerinin birinci standı ise Türk fotoğrafının ustalarını buluşturan “Bilgi İmgeleri” oldu. Beral Madra’nın küratörlüğünde gerçekleşen stantta Ahmet Öktem, Emre Zeytinoğlu, Fatih Aydoğdu, İtimat İncirlioğlu, Hakan Gürsoytrak, Handan Börütecene, Mehmet Güleryüz, Murat Morova, Mustafa Pancar, Osman Dinç, Serhat Kiraz ve bu yıl kaybettiğimiz Selma Gürbüz’ün yapıtları yer alıyor. 

Stant, 1980’lerden başlayarak gelişen çağdaş görsel sanatın İstanbul’daki varlığına odaklanıyor. “Bilgi İmgeleri” ilhamını geçmiş-şimdi, bellek-güncel ikileminin canlı tutulması gereken birlikteliğinden alıyor ve sürdürülebilir karaktere sahip çağdaş sanat yapıtlarının gücünü göstermeyi amaçlıyor. Sergiyi Beral Madra ile konuştuk…

Yeni yere yeni stant… “Bilgi İmgeleri” nasıl hazırlandı ve kürasyonu nasıl gerçekleşti?

Sabiha Kurtulmuş’u 1994’te İstanbul sanat ortamında çalışmaya başladığı günden beri tanıyorum ve izliyorum. İstanbul galeri ortamına kıymetli katkılarını galerisini yeni gelişen bir bölgeye taşıyarak sürdürüyor, ben de dayanak vermekten ötürü memnunluk duyuyorum. Kurtulmuş çok yerinde bir sorumluluk duyarak, çağdaş sanatın bugünkü muvaffakiyetinin ardındaki geçmiş muvaffakiyetleri gündeme taşımak istedi. Günümüzün genç sanatçı neslinin geçmişteki üretimleri tanıma ve manaya imkanı çok kolay değil. Retrospektif manada stantlar düzenleyen kapsamlı bir çağdaş sanat merkezi-müze sistemi kâfi değil. Galerilerin bu çeşit stantlar yapması bir hizmet oluyor. Bu stant kısa müddette ve pandemi şartlarında hazırlandı. Davet ettiğim sanatkarların çabucak hepsi kabul etti ve eski tarihli işleri de sunabildik. 1980’lerde ve 1990’larda üretilmiş yapıtlar ya satılmıştır ya depolardadır ya da teknik açıdan yenilenmesi gerekir. Sanatkarların yapıtlarının nasıl ve hangi şartlarda saklandığı değerli bir sorun. Kamusal bir dayanak sağlanmalı, yapıtların sağlıklı şartlarda saklanacağı bir depo sistemi kurulmalı.

Stant 1980’ler ve 1990’lar çağdaş sanat üretimini yansıtıyor. Bu yapıtların birlikteliği bugün için ne tabir ediyor sizce?

Günümüzdeki sanat üretimini tanımladığımızda “İlişkisel Estetik” üretimi terimini kullanıyoruz. İşte bu “ilişkisel” kavramının temeli 1980’lerde atıldı ve 1990’larda geliştirildi; hayatla, bilimle, teknolojiyle, iktisatla, siyasetle ilişkisel bilgi içeren işlerin üretimi. Türkiye sanatkarları daha 1970’lerin sonunda bu değişimi yakaladılar ve geliştirdiler.  Bugün sanatkarların “ilk” ya da “yeni” kavramlarını kullanırken dikkat etmeleri gerekir. Bu iki kavramın gerisinde her vakit 20. yüzyıldaki akımların izleri vardır. Şayet bugüne kadar ülke çapında çağdaş sanat müzeleri kurulsaydı bu 40 yıllık üretim tüm toplumun bilgi ve görgüsüne sunulabilirdi. Yapıtların bir aradalığının oluşturduğu bilgi ve bellek birikiminin toplumda yarattığı zihinsel ve ruhsal zenginliğin şuurunda olmamız gerekiyor.

Bu bir bellek standı, ancak sonuçta hudutlu bir galeri sergisidir; bir müze standı değildir. Yeniden de toplumun, izleyicinin, koleksiyoncunun belleğini tazelemeyi amaçlamaktadır. Bu sanatkarlar geçmişte birlikte çalıştılar. Bu stant tıpkı vakitte o birlikteliği ve iş birliğini de yansıtmayı amaçlıyor.

Çağdaş sanat üretimi ivme kazandı ama tartışmaları da beraberinde getiriyor. Bir yapıtın çağdaş sanat ismine kabul edilebilir olması hangi ölçütlere bağlı sizce?

Türkiye’deki görsel sanatlar üretimi global bağlamda aktif bir üretim. Bilhassa bulunduğumuz siyasal-ekonomik problemli coğrafyada ülkenin sanatkarları ilerici demokrasi, tabir özgürlüğü, insan hakları bağlamında  Türkiye toplumunu aydınlatan ve tüm komşu ülkelere örnek olan kapsamlı üretimler gerçekleştiriyor. Altyapı ve kültür siyaseti kâfi değil. AB ülkelerindeki kültür ve sanat endüstrisinin parametrelerinin ülkemizde uygulanması gecikmektedir. Sanatkarlar yapıtlarıyla toplumlara hakikat-sonrası nizamda hakikat gösterme fonksiyonunu üstlenmiştir. Global bağlamda geçerli sanat üretiminin en kıymetli özelliği bellek, bilgi içeren düşünsel, eleştirel, ilişkisel, uyarıcı bir görsel lisana sahip olmasıdır.