ÇİĞDEM YILMAZ İstanbul – İstanbul’da art geriye gerçekleşen çekçek operasyonlarının akabinde atık toplayıcılar, şimdilik iş bıraktı. İstanbul Valiliği, “İzinsiz-ruhsatsız atık toplama ve ayırma faaliyetleri” gerekçesiyle atık merkezlerinin denetlendiğini belirtirken, çekçekçiler ise kentte yapılan 2 büyük ayrıştırma merkezinin hazır hale gelmesinden sonra bu operasyonların başladığını belirtiyor. “Bugüne kadar kimse bizden ruhsat istemedi, yalnızca Kabahatler Kanunu kapsamında denetlendik” diyen çekçekçiler, ruhsat almaya da hazır olduklarını söylüyor.

Üç personel tutuklandı

İstanbul’da son birkaç aydır atık depolarına yönelik kontroller gerçekleştiriliyor. Polis ve belediye takımlarının de katıldığı baskınlarda kimi atık depoları mühürlenirken, içindeki materyaller ve çekçek otomobillerine el konuldu. Operasyonalar sırasında 3 emekçi de tutuklandı. Atık depolarında çalışan göçmen çalışanlar de hudut dışı edilmek üzere Geri Gönderme Merkezi’ne götürüldü.

Depoları mühürlenen ve gereçlerine el konulan onlarca atık toplayıcısı günlerdir çalışmıyor.

Evvelki gün Ümraniye’de bir ortaya gelen onlarca çekçekçi, işlerini geri almak için tahlili tartıştı. Yıllardır bu işi yaptıklarını, bugüne kadar gece yarısı operasyonlarının yapılmadığını ve kimsenin de kendilerinden ruhsat istemediğini belirten çekçekçiler, baskınların perde gerisinde, faaliyete geçmeye hazırlanan 2 atık ayrıştırma tesisinin olduğu görüşünde.

Geri Dönüşüm Emekçileri Derneği Lideri Ali Mendillioğlu, Çiğdem Yılmaz’a yaptığı açıklamada, “3 aydır sistematik bir formda gece yarısı operasyon düzenleniyor” diye reaksiyonunu lisana getirdi.

‘Sistematik’

Ümraniye’deki atık deposunda bir ortaya geldiğimiz Geri Dönüşüm Personelleri Derneği Lideri Ali Mendillioğlu şunları aktardı: “Daha evvel de sistematik olmayan uygulamalar oluyordu lakin son 3 aydır sistematik bir halde gece yarısı operasyonları düzenliyor. Valilik münasebet olarak; kayıt dışı haksız çıkar, kayıt dışı göçmen çalıştırma, etrafa ziyan verme, kirlilik, huzur ve güvenlik sorununu göstermiş. Meğer ki belediye liderleri ve devlet yetkilileri, toplayıcıları daima istekli çevreci olarak tanımlardı.

Ne oldu da bizler istekli çevreciyken 3 ayda kent eşkıyasına, haksız yarar elde eden insanlara dönüştük? Ne değişti? Bu baskınlarla eş vakitli olarak iki büyük ayrıştırma tesisinin kullanıma hazır hale geldiğini biliyoruz. Haliyle şunu diyorlardır; ‘Bizim tesislerimize gelmeden evvel atık toplayıcıları çöpleri topluyor, bize de çöp kalmıyor’. Münasebetiyle da şu an atık toplayıcılarına yapılan uygulamalar, ‘kimin işine geliyor’ diye soracak olursak karşılığı, ‘Bu yeni yapılan tesislerin işine gelir’ olur. Bütün bunlar yaşanırken biz muhatap bulamıyoruz. Şahsen kendim hem İBB kümesinde hem de belediyelerden AK Partili ve CHP’li yetkililerle görüştüm. Bana dedikleri, ‘Biz de rahatsızız ancak bu valiliğin uygulaması’.

Şayet kamu faydasını gözeten biçimde bir yapılanmaya gidilecekse, kısa orta ve uzun vadeli bir plan yapmak gerekiyor. Kısa vadede toplayıcıların mevcut durumunu daha güzelleştirebilecek ya da iyileştirmiyorlarsa mevcut durumu koruyabilecek biçimde sisteme entegre etmenin yolları aranmalı. Sonrasında bu yine yapılanma süreci devam etmeli.”

15 yaşındaki Afgan göçmeni de kâğıt ve plastik toplayarak ülkesindeki ailesine katkıda bulunuyor. (Fotoğraflar Cemal Yurttaş)

Ekmeğin peşinde

Ümraniye’de 4 yıldır atık kâğıt personelliği yapan biyoloji öğretmeni Mahmut Aytar(28) da kontrollerden sonra işini yapamaz hale gelmiş. Ümraniye’deki depoda yaşayan Aytar, “Türkiye’nin birçok yerde bu iş yapılıyor. Benim üzere yüzlerce atanmayan öğretmen ve lise mezunu insan yararını bu formda elde ediyor. Bizler, çalmıyoruz çırpmıyoruz, kime ne ziyanımız var. Büsbütün vatandaşların gönül isteğiyle sokağa ve konteynerlere bıraktığı gereçleri topluyoruz. Burada kamu ziyanı, haksız kar nerede? Bugüne kadar, hangi çekçekcinin birine saldırdığını, birinin malına ziyan verdiğini ya da hırsızlık yaptığını gördünüz? Lakin valilik atık toplayıcılarını istemiyor. Ekmeğimizin peşindeyiz, kime ne ziyanımız var” dedi.

‘Değişen ne oldu?’

Anadolu Yakası’nda 25 yıldır toplayıcılık yapan 49 yaşındaki Sinan Yılmaz’ın da Ataşehir’de bulunan deposuna 3 gün evvel baskın düzenlendi. “Bizler yıllardır çöpten topladıklarımızla ekmeğimizi kazanıyoruz” diyen Yılmaz, şöyle devam etti: “Yıllardır bu işi yapıyoruz vakit zaman belediyeler Kabahatlar Kanunu’ndan ceza yazıyordu. Fakat biz hiç ruhsat sorulmadı. 7 yıldır depom var ve şimdiye kadar bu türlü gece yarısı operasyonları yapılmadı.

Yapılan operasyonla günlerce emek verip topladığımız atıklarımızı alıp götürdüler. Onlarca çekçeke el konuldu. Bizler emeğini çöpten çıkaran insanlarız, kime ziyanımız var. Devlete herkes üzere biz de vergimizi ödüyoruz. Günlerdir işimiz durmuş durumda, bir şey yapamıyoruz. Burada onlarca kişi emek yiyordu. Bizden; şu kadar metrekarede dükkânınız olsun, vergi levhanız, ruhsatınız olsun denilmedi. İstiyorlarsa ona da tamam. Yıllardır bu halde çalışıyorduk bugün değişen ne oldu?”

Ümraniye’de yapılan baskınla deposundaki atık gereçleri yakılan Mehmet Uzun “Yıllardır birebir şeyi yapıyorduk lakin kimse gece yarısı gelip depo basmadı” dedi. Lise öğrencisi Hüseyin Aytar(16) da, hafta sonu kağıt topladığını hafta içi de okula gittiğini söylüyor. Babasının cezaevinde olduğunu ve çalışmak zorunda olduğunu söyleyen Aytar, “Hafta içi okul       olunca hafta sonu kimse kolay kolay size iş vermez. Fakat kağıt toplamak için boş vaktinizin olması yeterli” diye konuştu.

‘Denetimler ruhsatsız tesislere yönelik’

Etraf ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Twitter hesabından yaptığı açıklamada İstanbul Valiliği, ilçe belediyeleri ve vilayet müdürlüğü tarafından, müsaadesiz atık toplama ve ayırma faaliyetlerine ait rutin kontroller yapıldığını, kelam konusu kontrollerin atık toplayanlara yönelik değil, Tehlikesiz Atık Toplama Dokümanı (TAT) almış olmasına karşın, ilgili belediyeden İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almamış tesislere yönelik olduğunu belirtti.

Valilik: Şartlar sıhhatsiz

İstanbul Valiliği, mevzuata ters biçimde ve sıhhatsiz şartlarda atık toplama ve ayırma faaliyeti yapılan yelerin denetlendiğini duyurdu.
Kontrollerin devam ettiğini açıklayan Valilik, bugüne kadar 89 yerde kontrol yapıldığı, kontrollerde sistemsiz göç kapsamındaki 108 yabancı asıllı kişinin hudut dışı süreçleri yapılmak üzere Vilayet Göç Yönetimi Müdürlüğüne teslim edildiğini açıkladı.

Bir günde ne kadar kazanıyorlar?

Çekçekçiler günde ortalama 16 saat çalışıyor ve günlük çıkarları 100 ile 150 TL ortasında değişiyor. Topladıkları kâğıtların kilosunu 60 kuruşa, plastiklerin kilosunu da 1.5 TL’ye depo sahiplerine satıyorlar. Depo sahipleri de 60 kuruşa aldığı kağıdı geri dönüşüm fabrikalarına 1 TL’ye, plastiği ise 2 TL satıyor. Depo sahiplerinin günlük karları da 200 TL ile 250 TL ortasında değişiyor.