Türkiye geçen yıl, market raflarında yüksek seyreden yer fıstığı fiyatlarını konuşmuştu. Üretici fiyat endeksinde de fiyatı en çok artan eser olarak yer fıstığı öne çıkmıştı. Bu artışı 2020’de de devam etti. Yer fıstığı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Tarım Eserleri Üretici Fiyat Endeksi temmuz listesinde de fiyatı en çok artan dördüncü eser oldu. Geçen yıl üretici için fiyatların iyi seyrettiğini belirten üretici birlikleri, tarlada 20 liraya kadar fiyatlar oluştuğunu lisana getirdi. Geçen haftaya kadar üreticiden 17 liraya alınan fıstık, bu hafta ise 10 liraya düştü. Üreticiler, tüccar ve kuruyemişçinin eser almadığını, üreticinin fiyatı düşürmek durumunda kaldığını belirtirken, maliyet artışına dikkat çekiyor.

Kuruyemişçiler ise geçen yıl yer fıstığında ufak bir açık olmasına karşılık ithalat tercihinin kullanılamadığını, stokçunun bu durumu ‘fırsat’ bildiğine dikkat çekiyor. Bu nedenle geçen dönem yer fıstığı fiyatının dünya ortalaması üzerine çıktığını anlatan kuruyemişçiler, üretici bandında 8-10 lira ortasındaki fiyatın kâfi olacağını, bu sayede tüketici fiyatlarının yüzde 30 düşeceğini vurguluyor.

Markette 50 lira

Türkiye’de 175 bin tona yakın yer fıstığı üretimi var. 2020’de artan ekim alanıyla birlikte üretimin 200 bin tona yaklaşması öngörülüyor. Üretimde Adana bölgesi öne çıksa da marka bilinirliği ve pazarlamasında Osmaniye’nin tartısı bulunuyor.

Tüketici fiyatları 2019 boyunca perakendede kabuklu fıstıkta 25 liranın üzerinde, tuzlu fıstıkta 35 liranın üzerindeydi. Yeni hasat öncesi mevcut durumda kabuklu fıstık kilo fiyatı markette 20-30 lira, tuzlu fıstık 30-45 lira, işlenmiş kabuksuz fıstık ise 40-50 lira bandında bulunuyor.

‘30 lira olmalı’

Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) Lideri Hüsamettin Karaman, kabuksuz yer fıstığında 50 lirayı gören kilo fiyatının 30 liraya inmesi gerektiğini söyledi. Karaman, “Yer fıstığında kendi kendimize yetiyoruz. Birtakım periyotlar ufak açıklar oluyor. Geçen yıl ithalat nezaret fiyatlarının aşağı çekilmemesi nedeniyle ithalat kelam konusu olamadı. Ancak bunu fırsat bilen stokçu birebir ithalat fiyatına içeride eser sattı. Kalan fıstıklar yüksek fiyattan alınınca, tüketici bandına da yüksek artışlarla geldi. Üretici bandında 8-10 lira ortası bir fiyat üreticiye kazandırır. Tüketici bandında da yüzde 30 düşüş olur. Kuruyemişçiler süreçlerine olağan seyrinde devam ediyor” diye konuştu.

‘12 TL altı olmaz’

Ceyhan Ziraat Odası Lideri Savaş Mehmet Öztürk, yer fıstığında bereketli bir yıl olacağını anlatırken, hasadın birkaç gün içinde başlayacağını söyledi. Geçen yıl 20 liraya kadar varan fiyatlarla yer fıstığı satıldığını hatırlatan Öztürk, “Fiyatlar iyi başladı lakin eser çoğaldıkça fiyat düşüyor. Fiyat 17 liradan 10 liraya düştü. Üretici için en iyi fiyatın 15 lira olduğunu düşünüyoruz. En düşük 12 lira olmalı. Üreticiyi küstürmemeliyiz” dedi.

‘Torbaya birinci giren eser değil’

Geçen dönem yer fıstığı fiyatlarının ‘normalin’ çok üzerinde olduğunu anlatan Osmaniye Ticaret Borsası Genel Sekreteri Süleyman Börklü, bu nedenle yeni dönem için daha fazla ekim yapıldığını lisana getirdi. Lakin pandemi şartları nedeniyle tüketicinin öncelikli alım gücünü temel besin eserlerinden yana kullandığını belirten Börklü, “Bu nedenle kuruyemiş alışveriş torbasına birinci giren eser olmuyor. Talep düşüp arz da yüksek kalınca bu yıl fiyatların daha düşük seyredeceğini görüyoruz. Üreticinin tarla maliyeti 5.5 lira düzeyinde. Bu dönem fiyatı 10 lira ve altında bekliyoruz. Üretici bu fiyatla kazanmaya devam eder” diye konuştu.