Türkiye’de grip aşısı evvelki yıllarda ekim ayında yapılıyordu. Yeni tip koronavirüs salgını nedeniyle harikulâde talebin arttığı grip aşısı Türkiye’ye geldi. Fakat öbür bir kahır var. Sıhhat Bakanlığı şimdi kimlerin grip aşısı olması gerektiğine ait algoritmayı resmen yayımlamadı. Bu nedenle alanda aşının kimlere yapılacağı tartışma konusu. Aşıda yaşanan tartışmalara bu defa “Charlson Risk Skoru” ve bunun baz alındığı bakanlığa ilişkin olduğu argüman edilen taslak algoritma damgasını vurdu. Sıhhat Bakanlığı şimdi grip aşısıyla ilgili algoritmayı resmi olarak açıklamazken, toplumsal medyaya yansıyan, bakanlığın logosunun yer aldığı “Charlson Risk Skoru” puanlamasına nazaran puanı tutan ve birincil risk küme ismi altında saptanan hastaya grip aşısı yapılacağı argüman edildi.

Puana nazaran yapılacak

Kelam konusu taslak algoritmaya nazaran bireyler “Yüksek, orta ve çok düşük riskli” olarak aile tabipleri tarafından puanlandırılacak. Risk skorunda yer alan hastalıklardan hiçbirine girmeyen bireylere “0” verilerek “risksiz”; 1-2 puanı olanlar ise “çok düşük riskli” kabul edilecek. Bu bireylere grip aşısı yapılmayacak. 3-4 puanda olanlar “orta riskli” kabul edilecek fakat bu şahıslar aşı için ikinci fazı bekleyecek. Skor tablosuna nazaran 5 ve üzerinde puanı olanlar ise “yüksek riskli” kabul edilecek. Bu bireyler aile tabibinin skoru belirlemesinin akabinde reçeteyle eczaneden ilacını alacak akabinde tekrar aile doktoruna giderek aşısını yaptırabilecek.

Birden fazla hastalık kaidesi

Taslağın İstanbul Eczacılar Odası tarafından Türkiye İlaç ve Tıbbi Kurumu’na (TİTCK) sunulduğunu kaydeden Aile Doktorları Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Lideri Yusuf Eryazgan, Sıhhat Bakanlığı’nın bu bahse ait resmi bir ilanı ve açıklaması bulunmadığını belirterek, “Aşının azlığından ötürü bakanlığın da bunu şimdi nasıl çözeceğini bilemediğinden, eczacılar bunu kendi üzerlerinden atmak için daha evvel bilimsel yayınlanmış bir algoritmayı bakanlık kabul etmiş üzere lanse ediyor” diyerek reaksiyon gösterdi. Kelam konusu taslak algoritmanın uygulanması durumunda birçok kronik hastaya aşı yapılamayacağını kaydeden Eryazgan, 5 puanı geçebilmek ve grip aşısını fiyatsız alabilmek için bir kişinin birden fazla hastalığının olması gerektiğini vurguladı. Eryazgan, şöyle konuştu:

“Geçen periyot biz diyabetli hastaya direkt aşı yaparken artık diyabetli hastanın komplikasyonlarının olması lazım. Şekerinin gözüne vurması, böbreğinin ziyan görmüş olması lazım. Bir tarafının felç geçirmiş olması üzere. Daha evvel 65 yaş üstüne direkt aşı yaparken artık 65 yaş üstünün diğer hastalıklarının olması lazım. Yeterlice daraltmış liste. Bu da vatandaşın aşıya ulaşmasında büyük mani. Bir de bu aşıya ulaşmak için 3 defa ASM-eczane ortasında vatandaş mekik dokuyacak.”

‘KOAH hastaları listede yok’

Charlson Risk Skoru’na nazaran 65 yaş üstünün tek başına bu puanlama ile aşıyı hak etmediğini belirten Yusuf Eryazgan, listede yer alan hastalıkları ve puanlamaları şöyle açıkladı:

“KOAH hastaları bu listede hiç yok. Kalp damarlarında tıkanıklığı, akciğerinde ya da midesinde sorun olanlar, beyin kanaması geçirmiş buna emsal rahatsızlığı olanlar ve karaciğer rahatsızlığı olan hastalar 1 puan alabiliyor. Aşı için toplam puanın en az 5 ve 5’i geçmesi lazım. Şayet şekeriniz var, gözünüzde sorun var yahut böbreklerinize şeker vurmuşsa 2 puan alabiliyorsunuz. Böbrek hastalığınız orta yahut ağır derecede ise 2 puan. Felç geçirdiysenin 2 puan. Etrafa çok fazla dağılmayan bir kanser tipi varsa 2 puan. Lenf kanseriyseniz 2 puan. Karaciğerinizde orta ve ağır derecede bir rahatsızlık varsa 3 puan alabiliyorsunuz. Şayet etrafa yayılmış bir kanser tipiniz varsa, AIDS iseniz o vakit 6 puan alabiliyorsunuz. Bu taslak kabul edilirse bir kişi grip aşısı için 5 ve 5’in üzerinde puan alması gerekmekte.”

Charlson Risk Skoru?

Milletlerarası Hastalık Sınıflandırması’nın teşhis kodlarından birisi olarak kullanılıyor. Bu puanlama aşılama için değil hastalık için getirildiğinden kimlerin yüksek riskli olduğu ile ilgili birçok tartışmaya yol açacağı belirtiliyor. Bu endekste gebeler, çok kilolular ve iki yaş altındaki çocukların durumu da dezavantaj taşıyor.

0: Risk Yok.
1-2 puan: Hafif Risk
3-4 puan : Orta Risk
5 ve üzeri: Yüksek Risk