Melisa Vardal – Akıl hastası bir bayanın kendini Tomris Uyar’da aramasını bahis edinen tek kişilik tiyatro oyunu “Tomris” seyirciyle buluştu.

İkinci Dünya Savaşı’nda gözlerini hayata açan Tomris’in doğduğu atmosferi anlamamız için hazırlanan görüntü ile başlayan oyun öncelikle başarılı ışık oyunları ile dikkat çekiyor, vakitsiz ve yersiz sahne dizaynıyla seyirciyi avucuna alıyor. Kaan Erkam’ın yazdığı Mehmet Ulay’ın yönettiği “Tomris”te sahne sırası Janset Paçal’a geldiğinde ise oyuncu daha birinci dakikadan kendine hayran bırakıyor.

Performansıyla rolünün hakkını veren Janset, metni birinci okuduğunda çok sevdiğini zira öykünün bütün bayanların ortak kederini çok iyi lisana getirdiğini belirtiyor lakin büyük harflerle de altını çiziyor: “Bir erkeğin elinden çıkmasına karşın.” Oyuncunun sahnede canlandırdığı karakter kendini edebiyatımızın usta kalemi Tomris Uyar sanıyor. Bahis Uyar olunca çabucak soruyoruz Janset’e onun için ne söz ediyor Tomris Uyar diye. “Duruş olarak çok sevdiğim bir insan. Güçlü, kendi ayaklarının üstünde duran bir bayan. Hiçbir şeye muhtaçlığı yok’muş’ üzere görünüyor. Tahminen de var” diyor ve Tomris Uyar’la kadın-erkek bağlantısına bakış açılarının benzediğini anlatıyor. Oyuna hazırlanırken Tomris Uyar’ı tekrar keşfetmiş Janset. Onu daha iyi tanımak, daha da kıymetlisi anlamak için çokça araştırma yapmış. Turneye giderken de tüm kitaplarını yanına alacağını ve Tomris Uyar’ın kendine yol arkadaşlığı yapacağını anlatıyor. Ve Tomris’i değil de kendini Tomris Uyar zanneden bir akıl hastasını sahnelemenin birilerini kırmadan oynamak için avantajlı olduğunun altını çiziyor.

Şaşırtan performans

Uzun yıllar orta verdikten sonra tekrar sahnede olmanın ona neler hissettirdiğini sorduğumuzda “Herkese nasip olmaz bu türlü bir oyun” diyerek yaşadığı heyecanı da bizimle paylaşıyor. Üstelik “Tomris” onun birinci tek kişilik oyunu. Hasebiyle heyecanı ikiye katlanıyor ve bu tecrübeden çok şey öğrendiğini anlatıyor: “Oyuncu sonsuz bir sandık içinden daima bir şey çıkabilir” diyor.

Yine “bizim Tomris”e dönersek oyun akıl hastası bir bayanın Tomris Uyar’da kendini var etmesini anlatırken bayan ile erkek ortasındaki çıkmazları hem Uyar’ın bakış açısıyla hem de kahramanının tecrübeleriyle sorguluyor. Seyirciyi de yanına alıp “Gerçek erkek hangisi, bağlantının başındaki mi, sonundaki mi? Bayan kendine biçilen kılıfların dışına çıkamaz mı?” diye sorarak bu sorgulamaya ortak ediyor. Janset ise münasebetlere dair “Erkeklerin bayanlara karşı evreleri var, cicim ayları daha sonra kaka ayları oluyor” diyor ve aslında iki cinsin de bu sorunu yaşadığını ekliyor. Janset’e nazaran herkes bu oyunda kendinden bir kesim bulacak: “Ee ben de bu türlü diyordum bizim beyefendiye, bizim hanıma diyecekler.”

Janset’in sonsözü de performansını şaşırtan bulanlara. Onlara katıldığını, söyleyen Janset, kendisinin de içinden bu türlü bir karakter çıkmasına şaşırdığını itiraf ediyor.

Tomris aslında yazarmış

Tomris Uyar’ın bir anısını okumasıyla “Tomris”i yazmaya başladığını anlatan Kaan Erkam oyunda sanıldığının bilakis Tomris Uyar, Cemal Süreya ve Turgut Uyar kelamlarından çok kendinin yazdığı kelamların kullandığını söylüyor. Mehmet Ulay direktörlüğünü kabul etmeden evvel oyunu “Sen Tomris Uyar değilsin, sen benim” diye bitireceğini belirtiyor. Zira aslında başroldeki karakter Erkam’ın kendisiymiş. Fakat Ulay metni okuduktan sonra oyuna farklı bir yorum getirmiş

Tiyatronun geleceği absürtte

Mehmet Ulay uzun müddettir oyun yönetmediğini ve yönetmeyi düşünmediğini lakin metni beğenilen ve absürt bulunca fikrinin değiştiğini söylüyor. Dünyanın artık absürt tiyatroya yöneldiğinden bahseden Ulay, “Yurt dışında yaşadığım için o şımarıklık ve hamasetle bu oyunu ortaya koydum” diyor. Ayrıyeten Ulay, somut ve soyut bir sahne kullanıp ışık oyunlarından yararlandığının altını çiziyor.