HİS ERDOĞAN – Dünyada pandemiyle birlikte önemli bir kırılma yaşayan tedarik zincirinde Türkiye, kıymetli bir merkez olmaya aday… Pek çok coğrafyadan yeni alım heyeti rotasını Türkiye’ye çevirince ihracat son bir yılda çok süratli arttı. Lakin başka taraftan da tüm dünyada pandemi kaynaklı lojistik ve konteyner dertleri baş gösteriyor.

Deniz yoluyla nakliyat bedeli (navlun) artışı ve konteyner azlığı, ülkeleri daha fazla kara yolunu kullanmaya yönlendiriyor. Artan hacimle birlikte artık de Türkiye’de TIR bulma problemi baş gösterdi. İthalatın azalmasıyla gittiği ülkede bekleyen ya da boş dönen TIR’lar değerli bir maliyet kalemi olurken, ihracatın kara yolundaki yükselen ivmesi ise Türkiye’den gidecek esere TIR bulma sorunu yaşatıyor. Firmalar, Türkiye’nin çok daha yüksek bir ihracat amacı ve potansiyeli olduğuna dikkat çekerken, şimdiden bu sorunu çözmek ismine acil olarak kara, deniz ve demir yollarını içeren istikrarlı bir strateji oluşturulmasını öneriyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından açıklanan eylül ayı sayılarına nazaran Türkiye, ihracatta tarihî bir eşiği daha geçti. Eylül ayında birinci sefer bir ayda 20 milyar dolar bandı aşıldı. Yılın birinci 9 ayında ise, yüzde 36’lık artışla 161 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Yeni amaç ise 2026’da, 300 milyar dolara ulaşmak.

Yakın ülkelere gidiyor

Memleketler arası nakliyat yapan nakliyeciler, tüm kapılarda ihracata yönelik artışın gözle de görülür olduğunu anlatırken; bu süreçte denizdeki navlun fiyatlarının artışıyla kara yolu yük nakliyatının maliyetlerinin birebir hale geldiğini tabir ediyorlar. Hasebiyle Avrupa üzere yakın coğrafyalara kara yolundan daha kısa müddette ulaşım tercih edilir oluyor.

Memleketler arası Nakliyecilik ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği’nin (UTİKAD) İdare Heyeti Lideri Ayşem Ulusoy, lojistiğin sürdürülebilir başarısı için istikrarlı bir dağılıma muhtaçlık olduğuna dikkat çekiyor.

Ulusoy, “İhracatta tarafında araç bulmakta çok önemli düşüncelerimiz var. İthalatta ise araçlarımız hem gittiği ülkede yük bulup dönmek için çok bekliyor, hem de boş dönebiliyor. Dünya çapında her türlü ihracatçı artık yumurtaları birebir sepete koymama kararı aldı. Yalnızca Çin’den alım yapmak bir risk. O yüzde şu anda Türkiye, stratejik planını iyi yaparsa avantajlı durumda. İthalat tarafında ise bilhassa orta mallar getiriliyor. Bunların üretimini içeride artırmamız lazım. Bilhassa tüm taşıma yollarını demir yolu ile desteklememiz lazım. Kara yoluna yüklenmeye devam edersek başımızı soruna sokabiliriz” diye konuştu.

‘Çin’den vazgeçiyorlar’

Ege Maden İhracatçıları Birliği İdare Heyeti Lideri Mevlüt Kaya, maden nakliyatında TIR mağduriyetinin daha fazla olduğunu vurgularken, taşımacıların tonajda epey yüksek olan tartılar yerine öbür kesimleri öncelikli olarak tercih ettiğini söylüyor.

Kaya, “Mesela bir TIR için tekstilci ve madenci ararsa dokuma taşımayı tercih ediyorlar, bize fiyatı bile biraz daha değerliye çıkıyor. Konteyner bulma sorunu biraz azaldı lakin devam ediyor. Konteyner bulamayanlar bilhassa yakın coğrafyada TIR’a yöneliyor. Kara yolunda ise mazot fiyat artışı tesirli oluyor. ihracatımız çok güçlü artıyor. Maden bölümünde 4 milyar dolar düzeyinden 6 milyar dolara çıktık. Çin’den Avrupa’ya çok yüksek taşıma fiyatları oluşması ve Çin’in kendi içindeki problemler nedeniyle pek çok coğrafyadan alıcı bize yöneliyor” dedi.

‘Fırsat var, geç kalmayalım’

Ülkeler ortası deniz nakliyeciliğinde artan fiyatlardan örnekler veren Lux Plastic Genel Müdürü Burak Lider, Çin’den Avrupa’ya taşıma maliyetinin altı katına çıktığını söyledi. Lider, “Pandemi öncesi 3 bin dolar olan Çin Avrupa ortası taşıma, 15-18 bin dolar düzeylerine geldi. Türkiye’den Avrupa’ya taşıma ise iki katına çıktı. Yani bu açıdan avantajımız epey fazla. Konteyner derdi şu anda yolunda gidiyor. Türkiye’de daha rekabetçi bir lojistik maliyeti var. O yüzden bizim artık pandemiden ne sonuçlar çıkaracağımızı iyi görmemiz lazım. Sıkıntılarımızla yüzleşip bunları bir stratejiyle orta ve uzun vadede tahlillerle buluşturmalıyız. Türkiye 58 ülkeye 4 saatlik uçuş uzaklığıyla çok bedelli bir bölgede yer alıyor. Çin’i bu süreçte iyi okumak lazım. Çin ülkeye gelene mevcutta üç haftalık karantina uyguluyor; pandemi ortamı gergin. Daima elektrik kesintileri, güç sıkıntılarıyla imalatlarında kapasite düşüşleri var. Dünyada alternatif pazarlar aranıyor. Türkiye burada çok güçlü bir merkez lakin Polonya, Romanya, Vietnam, Güney Kore üzere güçlü rakipleri var. Bu fırsatları değerlendirmeliyiz” dedi.