Geçen 15 yılda, bayan girişimcilere 10 milyar TL finansman sağlayan Garanti BBVA, KAGİDER ve Ekonomist mecmuası iş birliğiyle Türkiye’nin Bayan Teşebbüsçüsü Yarışması’nı gerçekleştiriyor. Bugüne kadar toplam 40 bine ulaşan müracaat yapılan yarış, bayan girişimcilerin muvaffakiyet öykülerini duyurmasına katkıda bulunuyor. Boğaziçi Üniversitesi Yaşamboyu Eğitim Merkezi’yle (BÜYEM) 2012’de başlatılan “Kadın Teşebbüsçü Yönetici Okulu” projesiyle de bayanların işlerini büyütmek, sürdürülebilir kılmak, her alanda rekabet güçlerini artırmak ve teşebbüsçü ruhlarını desteklemek hedefiyle 27 vilayette 3 binden fazla girişimciye fiyatsız eğitim verdi. Banka ayrıyeten bayan girişimcilerin yeni pazarlara açılmaları ve yeni müşteriler kazanmaları için KAGİDER’le birlikte “Kadın Teşebbüsçü Buluşmaları”nı düzenleniyor.

Teşebbüsçü oranı düşük

Garanti BBVA’nın, 15 yıldır sürdürdüğü bayan girişimciliği çalışmaları hakkında, bilgi veren Genel Müdür Yardımcısı Sibel Kaya, “Kadınların teşebbüsçü olmasının kıymetini de biliyoruz lakin ülkemizde bayan teşebbüsçüler yüzde 13 üzere düşük bir orana sahip. Bizim 15 yıldır uğraşımız bu oranı yükseltmek. 15 yıl boyunca verdiğimiz takviyelerle ülkemizdeki bayan teşebbüsçü oranının yüzde 4’lerden  yüzde 13’lere çıkmasında bir nebze katkımız olduysa ne keyifli bize. TÜİK’in datalarına nazaran; ülkemizde bayanlar ve erkekler nüfus içinde eşit hisseye sahipken girişimcilikte bayanların oranı çok düşük. Bu nedenle Dünya Bankası bilgilerine nazaran bayan girişimcilik oranının dünya ortalaması olan yüzde 34’ü yakalaması için daima birlikte çalışmaya devam etmemiz gerekiyor. Biz de bu orana ulaşmaya katkıda bulunmak için KAGİDER’le yeni projeler üzerinde çalışmaya devam ediyoruz” dedi.

KAGİDER İdare Heyeti Lideri Emine Fazilet ise “Kadın girişimcilere yatırım yapmak, onları cesaretlendirmek, onların meselelerini çözmek, rol modelleri artırmak ve rekabet yeteneklerini geliştirmek Türkiye’nin ekonomik büyümesine ve refah artışına da güçlü bir ivme katacaktır. Sürdürülebilir kalkınma ve ekonomik büyümenin anahtarı bayanın elinde; lakin ve fakat bayanların güçlenmesiyle, iktisada eşit ve etkin iştirakleri ile mümkün… Bayan girişimciliğini yaygınlaştırmak tarafında özel dal, medya ve sivil toplumun el ele verdiği uzun soluklu bir güç birliğinin örneğini verdiğimiz Türkiye’nin Bayan Teşebbüsçüsü Yarışı üzere iyi örneklerin artmasını diliyorum” diye konuştu.

Reklamda kadınlık ve erkeklik görüntüleri

Dr. Gül Şener

Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Öğretim Üyesi, Reklam Özdenetim Şurası Üyesi, YANINDAYIZ Derneği Müşavere Heyeti Üyesi

2018 yılında Reklamverenler Derneği ve BAU işbirliğiyle gerçekleştirdiğimiz ve eş yürütücülüğünü üstlendiğim “Türkiye’deki Effie Ödüllü Televizyon Reklamlarının 10 Yıllık Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Karnesi Araştırması”, reklam kesiminin önüne düşündürücü bir tablo koydu: Erkek ana karakter görünürlüğü bayanların yaklaşık iki katıydı.

– Erkek ana karakter görünürlüğü bayanların yaklaşık iki katıydı.

– Erkekler yüklü olarak elektronik, banka/finans, otomotiv ve telekomünikasyon eser kategorileriyle özdeşleştirilirken bayanlar en çok konut paklık, kozmetik/güzellik/kişisel bakım, moda eserleri üzerinden temsil ediliyordu.

– Bayanlar erkeklerden iki kat daha fazla meskende ve çocukla ilgilenirken gösteriliyordu. Reklamda bayan demek konut bayanı demekti. Erkekler ise baskın biçimde otorite figürü rolündeydi. Aile erkeği stereotipinin kullanımı da artıyordu.

– Erkekler bayanlara kıyasla üç kat daha fazla işyerinde resmediliyordu. Meskeni çekip çeviren erkek ana karakter ise neredeyse yoktu.

Değişimler ve dirençler

Mart 2021’de açıkladığımız üçüncü faz sonuçları ise umut verici değişimlere işaret ediyordu:

– Bayan ve erkek ana karakterler neredeyse eşit görünürlüğe ulaşmıştı.

– Erkeklerle özdeşleşen eser kategorilerinde bayan, bayanlarla özdeşleşenlerdeki erkek temsilleri artıyordu.

– Çocuklarla resmedilen ve meskeni çekip çeviren rolündeki erkeklerde yükselişler vardı.

– Klâsik olarak erkeklere atfedilen otorite figürü ve komik karakter rolleri bayanlar için de baskın temsiller ortasında yer almaya başladı.

Başka taraftan, işyerinde ve çalışan rolünde gösterilen bayan temsilleri hala düşük oranlarda seyrediyordu. Erkek temsillerinin klasik rollere sıkışıp kaldığı gözlemleniyordu. Erkekler otorite figürü, komik adam, çapkın/maço tiplemeleriyle resmedilmeye devam ediyordu.

Bilginin gücü ismine

Her yıl tekrarlanan araştırma, reklam kesimi için yol gösterici bir harita. Reklamda toplumsal cinsiyet eşitliği konusundaki tıkanma noktalarını, gelişim alanlarını ve ilerleme suratını gösteren bir kaynak fonksiyonu görüyor. Tıpkı YANINDAYIZ Derneği tarafından hayata geçirilen “İlçe Seviyesinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Endeksi”nde olduğu üzere. Endeks, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik data üretmenin merkeziyetini bir kere daha gözler önüne seriyor. Mahallî idarelerin politik iştirak ve karar alma, eğitim, ekonomik hayat ve kaynaklara erişim, sıhhat ve spor başlıklarında eşitlikçi hareket planları geliştirmelerinde pusula rolü üstleniyor. Bayanlar ve erkekler ortasındaki yüz yıllara yayılan eşitsizlikleri aksine çevirmek bugünden yarına olmayacak. Bilgi temelli aksiyonlar ise yapılanın aktifliğini artırarak vakti hızlandırmanın anahtarı kanımca.