Kıbrıs Türk halkı, Cumhurbaşkanlığı seçimi ve Yüksek Mahkeme yargıçlarının sayısını artıran anayasa değişikliğinin halkoylaması için bugün sandık başına gidiyor. KKTC’nin 8. Cumhurbaşkanı’nın belirleneceği seçimlerde, 4’ü partili, 7’si bağımsız 11 aday yarışacak. Birinci tıpta hiçbir adayın oyunun salt çoğunluğa ulaşamaması durumunda, en yüksek oyu alan iki aday 18 Ekim’deki ikinci çeşitte karşı karşıya gelecek.

KKTC’de seçimler, Doğu Akdeniz odaklı memleketler arası tansiyonun gölgesinde gerçekleşiyor. Adayların gündeminde, adanın geçmişten gelen iç problemlerinin yanı sıra, Kıbrıs evresindeki rekabetin yarattığı gerginlikle nasıl baş edileceği de var.

Korona nedeniyle ertelendi

KKTC’deki tüm vakitlerin tansiyonu en yüksek seçimi olarak nitelendirilen seçimin sonucu, yeni sıkıntılara ait Kıbrıs Türklerinin eğilimini yansıtacak ve gelecek periyot yaşanabileceklere ait fikir verecek.

KKTC’de 26 Nisan’da yapılması gereken lakin koronavirüs salgını nedeniyle KKTC Cumhuriyet Meclisi tarafından ertelenen cumhurbaşkanlığı seçimi bugün yapılıyor. Kıbrıs Türk halkı, 5 yıl vazife yapacak yeni cumhurbaşkanını seçmek üzere, 1974’ten sonra 10. defa sandığa giderek KKTC’nin 8. Cumhurbaşkanını seçecek. Anayasa değişikliğinin halk oylamasının da eş vakitli yapılacağı seçimde, 198 bin 867 seçmen 738 sandıkta oy kullanacak.

Cumhurbaşkanı seçiminin birinci tıpta tamamlanabilmesi için bir adayın geçerli oyların salt çoğunluğunu alması gerekiyor. Aksi halde 2. tıp seçim, birinci tıpta en çok oy alan iki adayın iştirakiyle 18 Ekim tarihinde gerçekleştirilecek. Anayasa değişikliği için de tekrar salt çoğunluk aranacak. Oylamadan “evet” çıkması halinde, KKTC Anayasası 35 yıl sonra birinci kere değişmiş olacak.

7’si bağımsız 11 aday

Seçimde 7’si bağımsız 11 aday yarışacak. Çekişmeli geçmesi beklenen seçimde misyondaki Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı, Ulusal Birlik Partisi (UBP) Genel Lideri ve Başbakan Ersin Tatar, Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Lideri Tufan Erhürman, Yine Doğuş Partisi (YDP) Genel Lideri Erhan Arıklı’nın yanı sıra bağımsız aday olarak Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay ve Demokrat Parti (DP) Lefkoşa Milletvekili Serdar Denktaş da yarışıyor. Öteki yandan Alpan Uz, Mustafa Ulaş, Ahmet Boran ve Arif Salih Kırdağ bağımsız aday olarak, Fuat Çiner ise Milliyetçi Demokrasi Partisi’nin adayı olarak yarışa katılıyor.

Bugünkü seçim, KKTC’de bugüne kadar en çok adayın katıldığı cumhurbaşkanlığı seçimi olma özelliğine sahip.

İŞTE CUMHURBAŞKANI ADAYLARI

Seçim sürecinde adayların gündeminde, adanın geçmişten gelen iç sorunlarının yanı sıra, Kıbrıs etrafındaki rekabetin yarattığı gerginlikle nasıl baş edileceği de vardı. Adaylar ortasında en besbelli ayrışma ise Kıbrıs sıkıntısının tahliline yaklaşımları. Adaylardan kimileri askeri açıdan ve doğalgaz aramaları bağlamında Türkiye ile birlikte alanda daha etkin olmaya öncelik tanırken, bir kısmı da Kıbrıs sıkıntısının tahlilinin bölge için daha büyük öncelik taşıdığı görüşünde.

Mustafa Akıncı: Misyondaki Cumhurbaşkanı. Makul ve mümkün olan tek tahlilin “federal model” olduğunu, Güney Kıbrıs’ın azınlığı olmak istemediklerini ve “Türkiye’ye bağımlı” bir alt idare görmek istemediklerini ikinci periyot vizyon planında ortaya koydu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye-KKTC alakasını anavatan-yavruvatan diye tanımlamasına karşı çıkan Akıncı, “bağımsız, kardeşçe ilişki” vurgusu yapıyor. Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP), Toplumcu Kurtuluş Partisi Yeni Güçler, Bağımsızlık Yolu, Birleşik Kıbrıs Partisi ve Sol Hareket Akıncı’yı destekliyor.

İki bağımsız devlet

Ersin Tatar: Başbakan. Seçilmesi durumunda halkla iç içe olmaya devam edeceğini, her şeyden şikayet eden ve hükümetle çatışan bir cumhurbaşkanı olmayacağını, Kıbrıs Türk halkının meselelerine somut tahliller bulmayı vadediyor. Kıbrıs sıkıntısında Rum tarafı ile görüşmeye açık olduğunu beyan eden Tatar, seçilmesi durumunda federasyon dışında alternatif opsiyonları da masaya getireceğini ve takvimi, maksadı ve gayesi olmayan müzakerelere karşı olduğunu açıkladı.

Türkiye’nin garantörlüğünü güçlü bir halde destekleyen Tatar, iki ülke ortasındaki ilişkiyi “kardeş” devlet aslına dayalı olarak en ileri noktaya taşımaya çaba edeceğini vurguluyor. Ayrıyeten, AB çatısı altında iki bağımsız devlet fikrini öne süren Tatar, gayeleri ortasında Maraş’ı memleketler arası hukuka uygun olarak 1974 öncesi sahipleri için açmak ve özgürleştirmek olduğunu belirtiyor.

Tufan Erhürman: Federal bir tahlili savunan eski Başbakan Erhürman, seçim vizyonunu, “Kıbrıs meselesine bir an evvel kapsamlı tahlil bulunması, proaktif bir dış siyaset ve kendi ayakları üzerinde duran bir iktisat yaratmak” olarak özetledi. Kıbrıs meselesinin tahlili için beşli konferansın “bir an önce” toplanması teşebbüsünde bulunacağını, bu sürecin “ucu açık değil, sonuç odaklı” olacağını söyledi.

Hükümetten çekilmişti

Kudret Özersay: Halkın Partisi’nin (HP) başkanlığını da yürüten Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı. Mevcut kaideler değişmedikten sonra federasyon konusunda diretilmesini statükoculuk olarak kıymetlendiriyor. Özersay, Tatar’ın Ankara’ya giderek Maraş açılımında bulunmasından son anda haberdar olduğunu söyleyerek hükümetten çekildi.

Serdar Denktaş: Demokrat Parti genel başkanlığından istifa eden Denktaş, Kıbrıs sıkıntısının tahliliyle ilgili olarak yıllardır görüşülmüş olan iki bölümlü iki toplumlu federasyon modelinin sonuç vermeyebileceğini kabullenmek gerektiğini söz etti. Seçimlerden sonra birinci işinin tahlil modeline dair Türkiye ile masaya oturup ortak bir vizyon ortaya koymak olacağını söyledi.

Erhan Arıklı: Tekrar Doğuş Partisi Lideri. Federal bir tahlile karşı olduğunu ve Cumhurbaşkanlığı seçilmesi hâlinde KKTC’yi tanıtmak üzere çalışacağını tabir etti.