Mert İnan –  İstanbul’da yapılan Kovid-19 araştırmasında, gelir seviyesinin düşük, hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde Kovid-19 kaynaklı ölümlerin arttığı ortaya çıktı. İstanbul’da artan nüfus, yapılaşma, sanayi ile trafik yükü beraberinde hava kirliliğine bağlı sıhhat problemlerine neden oluyor. Hava kirliliğinin yarattığı riskler ise bilim insanları tarafından daima araştırılıp, tartışılıyor.

SONUÇLAR ÇOK ÇARPICI

39 ilçe ve 962 mahalleye sahip megakentte Kovid-19 ölümlerinin sosyo-ekonomik seviye ve hava kirliliği ile olan alakasını ortaya koymayı amaçlayan son bilimsel araştırmadan çarpıcı sonuçlar elde edildi. Göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Nilüfer Aykaç ile halk sıhhati uzmanı Prof. Dr. Nilay Etiler’in yaptığı ‘İstanbul’da Kovid-19’a Bağlı Ölümlerde Hava Kirliliği ve Sosyoekonomik Seviyenin Etkisi’ başlıklı araştırmada pandemi öncesi periyottaki partikül husus (PM10), kükürt dioksit (SO2) ve nitrojen bileşikleri ile pandemi devrindeki datalar karşılaştırılmalı olarak tahlil edildi. İlçe bazında gerçekleştirilen mukayeseli tahlillerle, hava kirliliğinin daha yüksek olduğu bölgelerde Kovid-19 kaynaklı ölümlerin de arttığı tespit edildi. Öte yandan ilçe seviyesinde sosyoekonomik durumdaki her yüzde 20’lik kötüleşmenin ek ölümlerde yüzde 4’lük artışa yol açtığı saptandı.

GELİR DÜŞÜK, MEVT YÜKSEK

Çalışmada ayrıyeten, ilçedeki yaşlı nüfusun yüzde 10’un üzerinde olmasıyla, toplam nüfustaki Kovid-19 ölümlerinin yüzde 35, 65 yaş üstü nüfustaki ölümlerin ise yüzde 3 oranında arttığı görüldü. Araştırmaya imza atan isimlerden göğüs hastalıkları uzmanı Dr. Nilüfer Aykaç, “İstanbul’da Kovid-19 pandemisi boyunca gerçekleşen vefatlar yaş, sosyo-ekonomik durum, hane halkı büyüklüğü ve hava kirliliği ile bağlantılı çıktı. O denli ki, Kovid-19’a bağlı ölümlerin sosyo-ekonomik seviye ile direkt bağı var ve kişi başına gelirin düşük olduğu bireylerde hastalığın ve ölümlerin de daha yüksek olduğunu saptadık” tabirlerini kullandı.

VEFATLAR GENÇ NÜFUSU KAPSIYOR

Dr. Nilüfer Aykaç, çalışma hakkında şu bilgileri paylaştı: “İstanbul Büyükşehir Belediyesi Etraf Muhafaza ve Denetim Daire Başkanlığı Hava Kalitesi İzleme Merkezi’ne ilişkin 26 ve Marmara Pak Hava Bölge Müdürlüğü’ne ilişkin 12 sabit hava kalitesi ölçüm istasyon datalarını kullandık. İstanbul’da hava kalitesini ölçen bu 37 istasyonun 1 Ekim 2019 ile 31 Mart 2020 ortasındaki günlük ölçüm pahalarını hesapladık. Sonrasında, İBB Coğrafik Bilgi Sistemleri Müdürlüğü istasyonlarının 1 km ve 5 km çapı içindeki mahallelerin listesi elde edildi. Ölçüm istasyonlarının 1 km çapı içinde 209 mahalle yer alırken başka 561 mahalle, istasyonun 5 kilometrelik çapı içinde kaldı. Böylelikle 770 mahallenin hava kalitesi bedellerine ulaşmayı başardık. Fakat şunu belirtmemiz gerekir ki, 39 ilçedeki nüfus, nüfus yoğunluğu, hane halkı büyüklüğü, 65 yaş üstü kesitin oran ve sosyo-ekonomik durumu epey heterojen. İlçelerin nüfusu 16 bin ile 957 bin ortasında. Kilometrekareye düşen kişi sayısı 48 ile 134 bin ortasında değişiyor. Hane halkı büyüklüğü 24 kişi, 65 yaş üstü bölümün oranı birtakım ilçelerde nüfusun yüzde 35’ini, birtakım yerlerde ise yüzde 19.7’sini oluşturuyor. İstanbul’da 2020’de gerçekleşen ek ölümlerin 65 yaş üstü nüfus yüzdesinden bağımsız olması, ek ölümlerin görece genç nüfusu da kapsadığını ve yaştan bağımsız diğer bir toplumsal belirleyicinin ek vefatlar üzerinde daha tesirli olduğuna işaret ediyor.”