HANİFE BAŞ – Kripto parada yeni teknolojiler de kendini gösteriyor. Bu yıla damga vuran teknolojilerden biri NFT. Yatırımcıların da yeni gözdesi NFT yani eşsiz dijital varlıklar. Bilhassa futbol kulüpleri ve sanatkarların bu alana ilgisi yatırımcı talebinin de patlamasına neden oldu.

Fan tokenler

NFT yani Non-Fungible Token. İçerisinde fotoğraf, ses belgesi, görüntü yahut fizikî bir varlığın dijital karşılığının delilini bulunduran eşsiz dijital varlıklar. Futbol kulüpleri, müzeler, sanat meskenleri, oyun firmaları hatta işletmelerin de kendilerine nazaran farklı iş modelleri geliştirmesinin önü açılıyor. Türkiye’de de başarılı örneklere şahit olduk. NFT yani token çıkaran pek çok futbol kulübü var. Bu sistemle futbol kulüpleri ve sanatkarlar ek gelir elde ediyor.

Galatasaray’ın kurucusu Ali Sami Yen’in anısına çıkartılan NFT koleksiyonunun üçüncü ve son kısmı 15 Ekim günü arz edildi.

Paribu ve Fenerbahçe iş birliğiyle üretilen Fenerbahçe Token piyasaya sürüldü.

Bitexen iş birliğiyle Erzurumspor, Diyarbekirspor, Antalyaspor, Sivasspor, Sakaryaspor, Adana Demispor, Altay, taraftar token çıkaran kulüpler ortasında yerini aldı. Sanatkarların da tokenlera bir oldukça ilgisi var. Cem Yılmaz, Edis, Tarık Tolunay üzere isimler de bu alanda öncü oldular.

Dünyadaki gelişmelere paralel olarak sanatçı ve futbol kulüplerinin bu alana ilgisinin sürmesi bekleniyor.

Kripto dünyasında yeni bir çağı başlatan ve her geçen gün ilginin arttığı NFT’de dönen iktisadın pahası de 2.5 milyar doları aşıyor. Huobi Küresel Bölge Genel Müdürü Alphan Göğüş, dünyada NFT piyasasındaki satış hacminin 2020’nin birinci yarısında 13.7 milyon dolardan 2021’in birebir periyodunda 2.5 milyar dolara ulaştığını aktardı. Göğüş, “NFT’leri her geçen gün sanat dışında moda dünyası üzere pek çok farklı alanda görüyoruz. Türkiye’de de NFT dünyasına ilgi 2021’de artış gösterdi. Tarık Tolunay’ın yapıtı mart ayında Türkiye’nin NFT olarak satılan birinci eser oldu. NFT’nin gelecek periyotta hayatımıza daha çok entegre olacağını öngörüyoruz. NFT’lerde bugüne kadar gördüklerimiz gerçek potansiyelin tam olarak yansıması değil. Bu pazarın klasik finansal sistemlerin dönüşümüne ve verimliliğe tesirleri dikkat cazip olabilir” açıklamasını yaptı.

Farklı kullanım alanı

Türkiye’de NFT’ler daha çok birer sanat yapıtı ve koleksiyon olarak ele alınıyor. Farklı alanlarda kullanımları da artıyor. NFT çerçevesinde yeni teşebbüsler de kuruluyor. NFT’ler için yapay zeka takviyeli pazaryeri kuruldu. NFT’leri kullanarak oyun oynama fikri son bir yıldır çok revaçta. Oyunlarda, takas edilebilir ve satın alınabilir eşsiz öğelere yönelik çok büyük bir talep var. Mikro süreçler ve oyun içi satın almalar, NFT’lerden ve blockchain teknolojisinden faydalanabilecek milyar dolarlık bir oyun bölümü yaratıyor.

‘Birçok yenilik daha hayatımıza girecek’

Bitci Teknoloji CEO’su Onur Altan Tan bugün blockchain dünyasında yaşadıklarımızın yalnızca buzdağının görünen kısmı olduğunu lisana getirerek şunları söyledi:

“Bu teknolojinin bizlere vadettiği çok daha yenilik var ve bunlarda yakın gelecekte bir bir hayatımıza girecek.

Fan token’lar ve NFT’ler, son devirde dünyada popülaritesi en süratli artan varlıklar ortasında başı çekiyor. Bir blockchain Ar-Ge firması olarak, ülkemizde bu teknolojilerin öncülüğünü yapmaktan da gurur duyuyoruz. Bugün Brezilya ve İspanya Ulusal Ekipleri, FIBA, Wolves, Sporting Lizbon üzere dünyaca ünlü kadro ve tertiplerin fan token partnerliğinin yanında bu grupların NFT haklarını da elimizde bulunduruyoruz.

Yakın vakitte bunlarla ilgili de çok kıymetli projeleri yatırımcılarla paylaşacağız. Burada dalın dünyadaki en büyük oyuncularından biriyle de, İsviçre’de yüzde 50-50 iştirak kurmak üzere görüşüyoruz. Tüm bu ataklarla birlikte Bodrum’un ve Türkiye’nin ismini teknoloji alanında da tüm dünyaya duyurmayı hedefliyoruz.”

Nasıl ve nereden alınır?

NFT’lerin bugünkü kullanım alanlarını dikkate alırsak birinci olarak fikri mülkiyet sorunlarını çözdüğünü söyleyebiliriz. Dijital ortamda bir yapıtı kopyalamak çok kolay iken NFT, eser haklarının kime ilişkin olduğunu ortaya koyarak bu sorunu çözüyor.

Pekala, nasıl NFT sahibi olunur? NFT’lerin sergilendiği ve satın alındığı platformlar var. Bu platformlarda beğendiğiniz NFT’lere üreticisinin belirlediği formda, açık artırma yahut direkt satın alma seçenekleriyle sahip olabilirsiniz. Satın alma süreci tamamlandığında NFT, üreticinin cüzdanından sizin cüzdanınıza transfer oluyor. İsterseniz satın aldığınız NFT’leri pazar yeri uygulamaları üzerinden tekrar satışa çıkarabilirsiniz. NFT konusunda OpenSea, Rarible, SuperRare, Foundation üzere dünyada tanınan olan birtakım platformlar var. Yerli pazaryerlerinin de sayısı artıyor.

Metaverse ne getirecek?

Son periyodun şimdiki konusu ise metaverse. Facebook’un bu alana gireceğini lanse etmesiyle gündeme gelen metaverse kripto para teknolojisi açısından da kıymet taşıyor. Türkçeye cihan ötesi olarak çevrilen bu teknoloji, teknoloji devlerinin yeni yatırım alanı. Metaverse, tüm dijital dünyaların birleştirilmesiyle oluşturulan ortak bir sanal paylaşım alanına, içinde tüm dijital dünyaların bulunduğu kurgusal kainata verilen isim. Gelecekte oluşturulacak olan bu Metaverse’e sanal gerçeklik yahut artırılmış gerçeklik yoluyla ulaşmak mümkün olacak. Üç boyutlu bir avatar yaratılacak sanal cihanda gezmek, çalışmak, oyun oynamak ve birçok toplumsal aktivite yapmak mümkün olacak. Kripto para ünitelerinin de bu sanal gerçeklikteki hissesi büyük olacak.

Metaverse, blockhain teknolojisi sayesinde sanal bir varlığın dijital kainatta kullanılabilmesini sağlayacak. Kripto para üniteleri, sanal bir iktisadın başarılı bir biçimde oluşmasına ve işlemesine imkan sağlayabilir.

Kalamar oyununa geldiler!

Kripto para dünyasında vakit zaman gündeme gelen dolandırıcılık hadiselerine bir yenisi daha eklendi. Dünyada büyük popülarite kazanan Squid Game (Kalamar Oyunu) dizisinin ismini kullanan kişi yahut şahıslar yaklaşık 3.3 milyon dolarlık bir kripto para dolandırıcılığı yaptı. New York Times’ın haberine nazaran, geçen hafta piyasaya çıkan Squid (Kalamar) isimli bir kripto para kuşku uyandıran birçok istikameti olmasına karşın çok ilgi çekti.

Halıyı çektiler

Geçen hafta başı Squid, kimliği belgisiz şahıslar tarafından kripto para başına 1 sent (1 doların yüzde 1’i) pahayla piyasaya sürüldü. İsmi hasebiyle medyanın ilgisini çeken ve haberlere bahis olan para, pazartesi prestijiyle kripto para borsası Pancakeswap’ta 38 dolar civarına yükseldi. Kripto paraları takip eden CoinMarketCap sayılarına nazaran tıpkı gün roket süratiyle yükselmeye başlayan para 628 dolara, 10 dakika sonra da 2856 dolara kadar çıktı. Squid’in pahası tepeyi gördükten 5 dakika sonra ise 0.0007 dolara indi.

Teknoloji web sitesi Gizmodo bu çeşit hırsızlığa kripto para dünyasında “alttan halı çekmek” ismi verildiğini yazdı. Bu durumda kripto parayı çıkaranlar yatırımcıların verdiği paraları alıp ortadan kayboluyor. Squid’in internet sitesini kapatan kurucular da sırra kadem bastı. 

Gizmodo, Squid piyasa sürüldüğünde kolaylıkla alınabildiğini, lakin parayı satmanın neredeyse imkansız olduğunu görerek ikazda bulunduğunu hatırlatttı. İmla yanlışlarıyla dolu bir internet sitesi ve yoruma kapalı Telegram ve Twitter hesapları da çok sayıda kişini Squid almasının önüne geçemedi. Tahlil platformu BscScan’e nazaran şu an 40 bin kişinin elinde hala Squid kripto parası var.     

New York Times Squid’de yaşananların çok tanınan olmasına karşın kripto paralar konusunda şimdi dünyada pek düzenleme yapılmamış olmasının da tesirine dikkat çekti.

YARIN:HACKERLARIN YENİ GÖZDESİ