Alış, satış, gelir, masraf üzere tüm süreçlerin Türk lirası karşılığı kayda alınır, defterlere yazılır. Devir sonlarında da; periyot içi yapılan tüm bu süreçlerin sonucunda işletmenin bilançosu çıkar. İşletmelerin devir sonu fotoğrafıdır bilanço.

Hürriyet’ten Ahmet Karabıyık’ın yazısı:

Fakat birtakım işletmelerin bilançoları bir nevi fotomontajlıdır. Yani fotoğrafa baktığınızda gerçek durumu tam olarak göremezsiniz. Artık vergi barışı kanunuyla bu fotomontajlı kısımların düzeltilmesi imkânı tanınıyor işletmelere.

İŞLETMELERİN VARLIKLARI

Bilançolara bakıldığında; bir tarafta işletmenin varlıkları görülür. İşletmenin kasasında, bankasında ne kadar nakit olduğu, müşterilerinden ne kadar alacaklı olduğu, stok, makine teçhizat, bina vb. varlıklar varsa bunların ne kadar kıymete sahip olduğu görülür.

Öbür yandan; tedarikçilere, bankalara, ortaklara (yabancı kaynaklara) borcu varsa bunların bedelinin ne kadar olduğu yer alır. Son analizde; varlıklarla yabancı kaynaklar ortasındaki fark da şirketin ne kadar sermayeye sahip olduğunu gösterir.

VERGİ BARIŞI FIRSATI

Bilanço sırf işletme sahipleri için değil, kredi verenler için de, gerektiğinde müşteri ve tedarikçiler için de ve her durumda işletmenin yararı üzerinden vergi geliri elde eden Maliye için de kritik değer sahiptir.

Münasebetiyle işletme sahipleri sırf kendileri için değil, işletmenin faaliyetini devam ettirirken etkileşimde olduğu tüm taraflar için bilançolarını gerçek duruma uygun hazırlamalılar. Fotomontajla müdahale edilmiş, fiili durumu yansıtmayan bilançoların vergi barışı yasası fırsatı da varken fiili duruma uygun hale getirilmesi yerinde olacaktır.

STOK VE KASA AFFI

Stok ve kasa affı yoluyla bilanço düzeltme süreci hakkında bir hususu daha vurgulamak gerekir. Stok ve kasa affı istisnai bir uygulama olduğunda işletmeler için de, Maliye için de öteden beri devam eden uyumsuzlukları sulhle çözmek için iyi bir fırsat.

Lakin bu afların kısa müddetlerde tekrarlanıyor olması, bilançolarını her vakit fiili duruma uygun olarak düzenleyen işletmeler aleyhine haksız rekabet de yaratmakta.

‘Nasılsa yeni bir af daha çıkar kayıtlarımı yeniden düzeltirim’ formunda bir algıya ve tahribata da yol açarak uyumsuzlukların devamına da neden olabilecektir. Genel çerçevesini çizdiğimiz stok ve kasa affının, işletmelerce hangi şartlarda uygulanabileceğini de sırasıyla ele alalım.

Öncelikle kayıtlarda (bilançoda) görünen lakin fiilen işletmede yer almayan kalemlerden başlayıp akabinde tam aykırısı durumdaki uyumsuzlukların (kayıtlarda olmayan lakin fiilen işletmede olan varlıklar) nasıl giderileceğini inceleyelim…

KAYITLARDA GÖRÜNEN İŞLETMELERDE BULUNMAYAN VARLIKLAR

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri; kayıtlarında yer almasına karşın işletmelerinde olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları, 31 Ağustos’a kadar kayıtlarına alabiliyor. Tıpkı cinsten emtialara ait cari yıl kayıtlarına nazaran tespit edilen brüt kâr oranına nazaran fatura düzenleyerek ve vergisel yükümlülüklerini yerine getirip kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilecekler.

Makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından kendilerince yahut bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedeller dikkate alınarak fatura düzenlenecek. Brüt kâr oranının cari yıl kayıtlarına nazaran tespit edilemediği hallerde, odalarının belirleyeceği oranlar temel alınacak.

Ödenmesi gereken KDV; birinci taksiti beyanname verme müddeti içinde, izleyen taksitler takip eden ikinci ve dördüncü ayda üç eşit taksitte ödenecek. Fiilen işletmede bulunmayan varlıklar için fatura kesilmesi sonrasında ceza kesilemeyeceği hususu maddede ‘geçmişe yönelik vergi cezası ve gecikme faizi uygulanmayacağı’ halinde belirtiliyor.

BİLANÇODA GÖRÜNEN KASADA OLMAYAN PARALAR

Bilanço aslına nazaran defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri aftan yararlanabiliyor. 31 Aralık 2020 tarihi prestijiyle düzenledikleri bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları ve işletmenin temel faaliyet konusu dışındaki süreçleri hasebiyle (ödünç verme ve emsal nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu fiyatlar ile ortaklara borçlu bulunduğu meblağlar ortasındaki net alacak meblağları ile bunlarla ilgili başka hesaplarda yer alan süreçlerini 31 Ağustos’a kadar vergi dairelerine beyan etmek suretiyle kayıtlarını düzeltebilecekler.

Beyan edilen fiyatlar üzerinden yüzde 3 oranında hesaplanan vergi, beyanname verme müddeti içinde ödenecek. Ödenen vergiler, gelir yahut kurumlar vergisinden mahsup edilmiyor; beyan edilen fiyatlar ve ödenen vergiler, kurumlar vergisi matrahının tespitinde masraf olarak kabul edilmiyor. Beyan edilen meblağlar için cezalı bir vergisel süreç yapılması da kelam konusu olmayacak.

İŞLETMEDE BULUNAN FAKAT KAYITLARDA GÖRÜNMEYENLER

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerinde mevcut olduğu hâlde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları defterlerine kaydedip uyumsuzlukları giderebilecek. İşletmeler kelam konusu değerleri, kendilerince yahut bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedel ile ve bir envanter listesi ile vergi dairelerine 31 Ağustos’a kadar bildirmesi gerekiyor. Bildirim yapılan varlıklar daha sonra defterlere kaydedilebilecek.

Bildirime dahil edilen değerler için amortisman ayrılamıyor. Beyan edilen; makine, teçhizat, demirbaş ve emtiaların bedeli üzerinden tabi olduğu oranların yarısı temel alınarak KDV hesaplanacak.

Hesaplanan KDV farklı bir beyanname ile sorumlu sıfatıyla beyan edilerek, beyanname verme müddeti içinde ödenebilecek. Makine, teçhizat ve demirbaşlar üzerinden ödenen bu vergi, hesaplanan KDV’den indirilemiyor. Emtia üzerinden ödenen vergi ise genel asıllara nazaran indirilebiliyor.