MİTHAT YURDAKUL Ankara

Maden dalından devlet hakkı olarak 2020’de 1.2 milyar lira tahsil edilirken, bunun 216.5 milyon lirası direkt büyükşehir olmayan vilayetlerde mahallî idarelere aktarıldı. Bu yılın birinci 3 ayında madende 1.2 milyar dolarlık ihracat sayısına ulaşılırken, Çin, ABD, İspanya, Belçika, Bulgaristan, Suudi Arabistan, İtalya, İsrail, Hindistan ve Romanya en çok ihracat yapılan ülkeler oldu.

Kovid – 19 pandemisinin en tesirli olduğu 2020’de 4.27 milyar dolarlık ihracata imza atan maden bölümü, istihdama ve mahallî idarelerin kalkınmasına katkı sağladı. Türkiye’de 150 bin bireye direkt, 600 bin bireye de dolaylı istihdam sağlayan maden kesiminden devlet hakkı olarak 1.2 milyar lira tahsil edilirken, bunun 216.5 milyon lirası direkt büyükşehir olmayan vilayetlerde lokal idarelere aktarıldı.

İhracat azaldı

2019’da tüm maden küme ve cinslerinden toplam 696 milyon ton üretim yapılarak yaklaşık 150 bin bireye direkt, 600 bin şahsa de dolaylı istihdam sağlanırken, 2020’de, 2019’da retilen ölçü üzerinden 1.2 milyar lira devlet hakkı tahsil edildi. Devlet hakkının 216.5 milyon lirası bu yılın birinci 3 ayında büyükşehir olmayan vilayetlerde mahallî idarelere aktarılarak, lokal kalkınmaya takviye olundu.

2020’de pandeminin tesiriyle maden kesimi ihracatında bir ölçü azalma olurken, kesim geçtiğimiz yılı, 190 ülkeye yaptığı 4.27 milyar dolarlık ihracat sayısı ile kapattı. Bu yılın birinci 3 ayında ise 1.2 milyar dolarlık bir ihracat sayısına ulaşılırken, Çin, ABD, İspanya, Belçika, Bulgaristan, Suudi Arabistan, İtalya, İsrail, Hindistan ve Romanya en çok ihracat yapılan ülkeler oldu.

Üretim olmasa da…

Maden Kanunu gereği, 81 vilayetteki işletme müsaadesi bulunan tüm maden işletme ruhsatlarından maden cinsi ayırt etmeksizin, alanda üretim yapılmasa dahi her yıl devlet hakkı alınıyor. Devlet hakkının ölçüsü, yıllık olarak belirlenen ve maden cinsine nazaran değişen ruhsat bedelinden az olamazken, devlet hakkı fiyatını maden kümesi, maden cinsi, tenör, kalite, kalori üzere özellikler ile piyasada gerçekleşen satış fiyatları belirliyor.

İşletme müsaadeli maden işletme ruhsatlarına ilişkin devlet hakları bir sonraki yıl tahakkuk ediyor. Ruhsat sahipleri tarafından ödenen devlet haklarının, yüzde 50’si Hazine’ye giderken geri kalan kısmı ise büyükşehir olmayan vilayetlerde il özel yönetimleri ve ruhsatın bulunduğu bölgedeki altyapı yatırımlarında kullanılmak üzere direkt ilgili ilçenin köylere hizmet götürme birlikleri hesabına aktarılıyor.