İstanbul’da evvelki gün vefat eden Türk basının duayen ismi Milliyet muharriri Sami Kohen’i dün 68 yıldır okurlarına seslendiği gazetesinde düzenlenen merasimle uğurladık. Demirören Medya Center’daki merasimde, ailesi, meslektaşları, dostları ve sevenleri Kohen’le ilgili anılarını ve onun gazeteciliğe katkılarını anlattı. Merasime katılan Demirören Holding İdare Konseyi Lider Yardımcısı Meltem Demirören Oktay da Kohen ailesine başsağlığı dileklerinde bulundu.

Yatağında Merkel’i sordu

Merasimde aile ismine konuşan gelini Seda Kohen, Baba Kohen’i anlattı:

“Bir ekolün sembolü olmuş, başlı başına bir kuruluş olmuş lakin daima kendi olmaktan, Sami Kohen kurallarından kendi tabiriyle ‘Nizam intizam lazımdır’ diyerek asla vazgeçmemiş ve yılmadan herkesi kendi düsturunda yaşamaya davet etmiştir. Yorgunum, makus, yanlış, yanlışlı üzere sözler asla günlük lisanı ortasında yer almamış ve her vakit olaylara daima olumlu tarafından bakma prensibini baki kılmıştır ta ki elini bir kâğıt kesimi çizene kadar işte o vakit güya hayat durmuş ve dünya başına yıkılmış kadar karamsar olabilmiştir. Hapşırmak, nezle olmak onun için dünya sonu olurken, kalp krizi geçirip bundan bir şey olmaz bu da geçer açın bir klasik müzik diyebilecek kuvvette olmuştur. Oturmaktan hiç hazzetmeyip daima ayakta durup daima happy hour havasında bir ömür sürmüştür. Yaşın yalnızca sayılardan ibaret olduğunun temel sorunun içini nasıl doldurman gerektiğinin, rasyonel akıl, kalp ve vücudun nasıl bir bütünlük içinde olması gerektiğinin ikonik bir sembolü olmuştur. Tıpkı vakitte müzik dinleyip, radyodan haber takip edip, televizyondan ilgisini çeken haberlerin özetini çıkartıp, yazısını yazabilen ve hâlâ sırrı çözülememiş meslek aşığı. Geçen cumartesi ben ve damadı Metin ağır bakıma yanına girdiğimizde, farklı bahislerden konuşurken Metin, Angela Merkel’in Türkiye geldiğini söyledi. Çabucak gözünü açtı, elleriyle ‘Heyetle mi yoksa tek başına mı geldi’ diye sordu. Tek başına geldiğini söylediğimizde de ‘Bakalım ne olacak’ dedi. Hemşire hakikaten şoka girdi. Zira biraz evvel uyuyordu. Cumartesi hâlâ Merkel’in peşindeydi.” 

‘Bizimle yaşıyor olacak’

Sami Kohen’in kendisini öne çıkarmak için değil haber tutkusuyla mesleği sürdürdüğünü anlatan Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı ise şunları dedi:

“Malum vaktimiz pırıltılı isimlerin pırıltılı işlerin çağı. İçerikten fazla işin kendisinden fazla pırıltının çokluğuna bakılıyor. Bazılarını pırıltı için iş yapıyor bazıları de işlerinin sonunda pırıltı elde ediyor. Sami Abi işi nedeniyle pırıltı elde eden, ayrışan, farklılaşan değer taşıyan bir insandı. Sami Abi bir ustaydı birebir vakitte. Ustalık derin bir mütevazılık gerektirir, ustalık tıpkı vakitte bilginizi yavaş yavaş damıtarak etrafınızdaki her şahsa aktarabilmeyi gerektirir. Bunun için müsamahanız olmalı, bunun için birebir vakitte derin bilginiz olmalı, bunun için tıpkı vakitte etrafınızdaki insanları da işiniz kadar seviyor olmalısınız. Vakit zaman kızdığı görülmemiş midir görülmüştür. Yanlış yapılan bir iş nedeniyle ya da kaçırılan bir toplantı nedeniyle veya randevu alınması gerektiği halde unutulan bir dış konuk için. Fakat bunun dışında daima kendisinden kendi bildiklerinden aktarmaya çalışarak yaşadığı bir ömür oldu. Sami Abi tıpkı vakitte hiç durmadan okuyabilen hiç durmadan merak edebilen bir insanın bir gazetecinin de nasıl olması gerektiğini de gösterdi. O yüzden hala son ana kadar elinde birtakım çalışma evraklarıyla, bu belgelere ait görüşler alıp vererek notlar haline getirerek var oldu. Sami Abi tıpkı vakitte iddiasızca lakin kalıcı işler yapabilmenin mümkün olduğunu ve bunun çok uzun müddet yapılabileceğini de gösterdi bize. O yüzden dün olduğu üzere bugün de yarın da daima Sami Kohen bizimle yaşıyor olacak.

‘Anısını yaşatacağız’

Birinci Milliyet’e başladıklarında önemli bir kâğıt külfeti var. Abdi Bey’le bir tam sayfa dış haberler üzerinden anlaşmışlar fakat gazete kâğıdı bulunmamaya başlayınca dış siyaset sayfası da yarım sayfaya düşmüş. Lakin haberler çok, yazılması aktarılması gerekiyor. Mehmet Ali Birand’la haftalık bülten çıkarmaya başlıyorlar. 200 adet basıyorlar ceplerinden para veriyorlar ve gazete içinde dağıtılıyorlar. Yalnızca biz yarım sayfalık bir iş yapmıyoruz, dünyada dünyanın işi oluyor bundan hiçbiriniz habersiz kalmamalısınız, bunlara bakmalısınız diyerek. Sonra o bülten evriliyor 1972’de Milliyet Aktüalite’ye dönüşüyor. Kapaklarını Bedri Koraman’ın çizdiği, Milliyet’in dış haberler servisinde çalışan, dış ofislerde çalışan insanların katkıda bulunduğu, Birand’ın ve Sami Kohen’in önderliğinde, altında bu ek Milliyet Dış Haberler Kısmı tarafından hazırlanmıştır ibaresi taşıyan bir mecmua haline dönüşüyor. Bu mecmua yıllarca Milliyet’le pazar günleri okuyucuya fiyatsız olarak dağıtıldı. Yılbaşından itibaren benzeri bir çalışmayı yapacağız ve pazar günleri emsal halde bir mecmuayı Sami Abi’nin anısına okuyucularımızla buluşturmaya başlayacağız.”

Demirören Holding İdare Şurası Lider Yardımcısı Meltem Demirören Oktay, Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı ile Sami Kohen’in eşi Mirka Kohen’e başsağlığı diledi.

Daima örnek oldu

Merasime katılan Kohen’in eşi Mirka Kohen, hayat arkadaşı ile ilgili “Yaşamı boyunca çocuklarıma örnek oldu. Dürüstlüğü, çalışkanlığı, insanlığı ile bir sürü genç yetiştirdi. Sık seyahat ediyordu, çok yalnız kaldığım vakit oldu. Lakin döndüğünde, röportajlarını okuyunca ve gazetedeki manşetleri gördükçe iftihar ettim. Bütün kederim, hüznüm geçiyordu” dedi.

‘Ağırlığı kadar toz yuttu’

Sami Kohen’le tanıştığında 11 yaşında olduğunu söyleyen Milliyet Gazetesi muharriri Attila Gökçe, o günlere dönerek ustayı anlattı:

“1956’da Sami Ağabey ile tanıştığımda 11 yaşındaydım. Olimpiyatlarla ilgili haberler Milliyet’in sayfalarında çok ilgimi çekerdi ve hayal kurardım, ‘Bir gün ben de yazacak mıyım, gazeteci olabilecek miyim?’ diye yere uzanır, gazeteyi yelken üzere açar o denli okumayı çalışırdım. Sami Ağabeyimizin bedelli yazılarıyla da o günden beri aşinayım. Sonra İlah bana hoş bir armağan verdi. Sami Ağabey ile kapı yoldaşı olduk. Ben spor penceresinden bakarak Sami Ağabey için bir şeyler söyleyeceğim. Oturduğunuz yerden aklınıza gelen bir ismi Google’a bastığınızda çabucak onun yapıtlarını, ömür macerasını öğrenebiliriz ya da okumadığınız bir kitabın özetini okuyup, hakkında ahkam kesebiliriz. Bunların teknolojinin ve sosyolojinin toplamda teknososlojinin bizi birbirine bağlayan ancak birazda çözen gelişmeleridir. Ben spor muharriri olarak baktığım vakit Sami Ağabeyin en az yükü kadar toz yuttuğuna inanıyorum. Zira kitap karıştırmak, gazete koleksiyonlarının ortasına girmek, gazeteleri çevirirken ellerinin kararması bugünkü jenerasyonun pek bilmediği bir şey. Bizim de unutmakta olduğumuz bir şey. Los Angeles’tan İstanbul’a press aracılığıyla hoş siyah beyaz bir röportaj fotoğrafı göndermek istedim. Alman asıllı Londra’da yaşayan fotoğraf yöneticisi vardı. Kendisine gidip dedim ki ‘Gazete erken basıyor lütfen bunu biraz öne alabilir misiniz?’. Döndü ve ‘Sami Kohen’i tanıyor musun? diye sordu. ‘Onu kim tanımaz ki’ dedim ve ‘Tamam’ dedi.

Destan kahramanları

Hayatı bir koşu olarak düşünebilirsek, tasavvur edebilirsek… Ben o hayatın içinde ders çıkartırken birtakım isimlere bakıyorum. Mesela medyada tıpkı birebir örneklerle söyleyeceğim. İktisat dünyasında da bilim dünyasında da vardır. Ancak medyada kendi alanımızda bakacak olursak, sprinterlerle, maratoncular vardır ve kademe kademe koşarlar. Sprinterde kısa ve orta uzaklık vardır. Sprinterciler tanınan kültür kahramanı olmak için reytiglerde, yüksek kitlelere ulaşmak için yapmadık beceri bırakmazlar. Toplumsal medyada takipçi sayılarıyla övünürler, onlar için neyi nasıl yaptığı, yarına ne iz bıraktığı hiç değerli değildir. Zati fişi çektiğiniz vakit yok oluyor bir daha kimse onları görmüyor. Lakin sprinterler ufak ufak kurallardan taviz verebilirler, fırsatçılardır, fırsatı değerlendirip yarış dört etapsa birini kaynatıp ortadan sıyrılarak insanları uyutarak öne geçmeye çalışırlar. Bunlar çok ünlü olur. Medyadan kelam ediyorum, çok çabuk parlarlar, tanınan kahramanlar haline gelirler, herkes onların ağzının içine bakar lakin onların birden fazla oburlarının ağzının içine bakar. Sami Ağabey maratoncuydu ve maratoncular kuralcıdır. Maratoncular koşularının 10 misli idman yaparlar. O koşuyu taşıyabilme, götürebilme, o koşuya dayanabilmek için. Sami Ağabey tonlarca bilgi araştırırdı. Araştırdığı bilgilerin içinden süzerek dünyadan haberler verirdi. Asla palavraya başvurmadı, spekülasyonlara başvurmadı, polemiklerden uzak durdu. İstese o bilgi ve zekâyla süper polemikler yapabilirdi. Ben çok gördüm bilhassa onun neslinden ‘bakanları nasıl mat ettim, başbakanı nasıl güç duruma düşürdüm’ diye. Sami Ağabeyin bu türlü bir kederi yoktu. O kendiydi. Dürüstlüğüyle, namusuyla, ilgisi, bilgisiyle, efendiliğiyle onuruyla, referans kimliğiyle sonuna kadar koştu. Sami Ağabeyi kıskanıyorum, onun üzere ölmek istiyorum.”

‘Çelebi adamdı naifti, akıl hocasıydı’

Milliyet Gazetesi müellifi Şansal Büyüka, Kohen’in Milliyet Gazetesi’nin kurumsal hafızası, akıl hocası, deneyimi ve simgesi olduğunu belirterek şunları söyledi:

“Sami Abi’yle yollarımız 1970’li yılların başında kesişti. Cağaloğlu’nda Milliyet binasına ürkek adımlarla girdiğimde Sami Abi Milliyet’in vazgeçilmez sıra dışı gazetecilerinden bir tanesiydi. Çelebi adamdı, naif adamdı, büyüdükçe küçülmesini bilenlerden bir tanesiydi. Biz spor servisi ikinci kattaydık, üçüncü katta yazı işleri vardı dördüncü katta muharrirlerin ufak ufak odaları vardı. Periyot haberleşmenin teleksle yapıldığı periyottu. Buna karşın Sami Abi koskoca bir dünyayı küçücük odasına indirir, oradan sayfalara taşırdı. O periyotlarda de krizler çok olurdu ülkemizin başı sıkıntıya çok girerdi her seferinde Sami Abi yazardı. ‘Abi neler oluyor’ derdik naif adamdı ya ‘Bekleyin sayfayı bitirip, geliyorum’ sıkıntısı aşağıya inip herkesin anlayacağı halde analitik biçimde durumu açıklardı. Bir özelliği vardı. Cağaloğlu’ndaki meşhur binadan içeri girerdi, birinci işi ceketini askıya asardı, kollarını sıvardı ancak kravatını hiç çıkarmazdı. Arı üzere dolaşırdı, günde 20 kez aşağıya inip çıkardı baskıya bakardı aman bir yanılgı olmasın diye. İnanılmaz bir insandı. Öldükten sonra yaşamak istiyorsan yaşarken ölümsüz eserler bırakacaksın sıkıntısı. Sami abi o kadar çok eser bıraktı ki unutulması ve ölmesi mümkün değil. Ben başkan gazeteci Abdi İpekçi’yi başa koyarak Milliyet’i Milliyet yapan bu dünyadan geçen pahalar önünde hürmetle eğiliyorum. Rahat uyusunlar.”

‘Dünyaya referans bir duayendi’

Milliyet Gazetesi Müellifi Güneri Cıvaoğlu, 40 yıllık dostu olan Kohen’le ilgili anılarını anlatarak, “Sami Kohen’in en kıymetli vasıflarından biri de dünyada çok geniş bir etrafı vardı. Telefonunu çevirdiğinde her ülkede konuşabileceği en az bir kişi olurdu. Dünyada aşikâr başlı gazeteler vardır, bu gazetelerde referans gazetelerdir. Kohen de yabancı basın için referans gazeteciydi. Bir haber verilirken vakit zaman Sami Kohen refans gösterilirdi. Türkiye’de ve dünyada referans olabilmek çok kıymetli. Kohen tek başına bir müesseseydi” dedi. Gazeteci Altan Öymen de Kohen’in Türk basınına yaptığı katkıları anlatarak, şunları dedi:

“Türk basınında dış dünyaya yönelik bilgilerin yer alması yolunda en değerli katkıyı sağladı. Milliyet, Abdi İpekçi vaktinde ve Sami Kohen’in iştirakiyle büyük bir ihtilal yaptı, dış haberler sayfası ayırdı. Basında ihtisaslaşmanın değerini gösterdi. Bu toplantı Türk basınında çok büyük bir gazeteciye gösterilen saygıyı gösteriyor.”

‘O’nunla çalışmaktan gurur duyuyorum’

Milliyet Gazetesi Dış Haberler Müdürü Levent Köprülü “Onun kurmuş olduğu dış haberler servisinin başındaki kişi olarak değil de ağabeyini kaybetmiş bir kardeş olarak konuşmak istiyorum. 1990’da Milliyet’in kapısından girdiğim vakit Sami Beyefendi ellerini kavuşturarak ‘bu mu yeni gelen arkadaş’ diye sormuştu. Askerlik dönüşü geldiğimde titiz bir Sami Kohen’le tanıştım. ‘Eee bugün ne yapıyorsunuz’ diye konuşup tekliflerde bulunan Kohen’le tanışmıştım. Daha sonra müdür olduğumda abi Sami Kohen’le tanıştım. Son devirde de baba Sami Bey’le tanıştım. Hayatına şahit oldum, bol bol sohbet etme imkanı buldum. Hasta olduğumda 15 günün 13 gününde aradı. Onunla çalışmış olmaktan gurur duyuyorum. Telefon fihristimde her vakit var olacak bir insanı uğurlamış olmaktan da ıstırap duyuyorum” dedi.

‘İnsanlar yazılarını inançla okurdu’

Hürriyet Gazetesi müellifi Sedat Ergin ise konuşmasında dünkü (salı) Milliyet Gazetesi’nde Sami Kohen anısına yapılan özel sayfaların ehemmiyetini vurgulayarak, “Milliyet Gazetesi’ne teşekkür etmek istiyorum. Bugün yayınlanan Milliyet gazetesi, Sami Kohen özel sayısı üzere çıkmış çok hoş hazırlanmıştı. Büyük bir emeğin yansıması, bir ahde vefa sözüdür. Her türlü kurumsal kültürün yaşatılması ve Sami Bey’in anısına bu halde sahip çıkılması her türlü takdirin üzerindedir” dedi.

‘Yol gösterecek’

Kohen’den herkesin övgüyle bahsettiğini ve bunun çok az gazeteciye nasip olacak bir şey olduğunu söyleyen Sedat Ergin, şöyle devam etti: “Türkiye’de dış habercilik alanında öncü bir isim. Türkiye’de dış habercilik onunla kurumsallaştı, dış haber servisinin kurulması, dış haberler sayfalarının yapılması daima onunla başladı. Gazetecilikte etik ölçülerin inancın, üniversal batılı ölçülerin yerleştirilmesinde benimsenmesinde bence Abdi İpekçi’yle birlikte tarihi bir rol oynadı. Sami Beyefendi inanç verirdi, yazdığı bir yazıyı beşerler gözlerini kapatarak inançla okuyabilirdi. Bunların üzerine çıkan bir özelliği de insanı istikametiydi. Eşsiz bir insandı. Etrafına inanç duygusu yayardı. Çalışkandı, iş disiplini, profesyonelliği, mesleksel ahlakı çok kıymetli özellikleriydi. O gazetecilik merakını hiç kaybetmemişti. Fiziki olarak ufak tefek bir insandı ancak o dev bir insandı. Çok değerli bir gazeteciydi birebir vakitte dev bir kurumdu. Bütün kıdemine karşın stajyer muhabir heyecanıyla soru sorardı. Tüm bu taraflarıyla bundan sonraki gazetecilere de her vakit yol göstermeye devam edecektir.”

‘Hakikati arayan gazeteciydi’

Merasime katılan Şalom Gazetesi Genel Yayın Direktörü İvo Molinas da Kohen’in Şalom Gazetesi’ne yaptığı katkılardan, hakikatı ve bilgiyi arama yolundaki çalışmaktan hiç vazgeçmemesinden bahsederek, “Hakikati arayan bir gazeteci olarak hiçbir siyasi angajmana girmeden objektif gazeteciliği Türk basınına armağan etmiş bir gazeteci olarak tanınacaktır. Ben kendisini objektif gazeteciliğin gurusu olarak tanımak ve hatırlamak istiyorum” dedi.

Kohen’e Meclis’te de anma

CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, Türk basının duayen ismi, Milliyet gazetesi muharriri Sami Kohen için dün Meclis Genel Kurulu’nda konuşma yaptı. Çakırözer şunları söyledi: “Türk basının usta kalemlerinden yetmiş yıldan fazla müddettir bizlere dünyayı, dış politikayı anlatan gazeteci Sami Kohen’i kaybetmenin ıstırabını yaşıyoruz. Dış haberciliğe verdiği değerle, bilgisiyle, tevazusuyla, nezaketiyle hepimize örnek bir isimdi. Kederli ailesine, tam altmış sekiz yıldır yazdığı Milliyet Gazetesi’ne ve basın topluluğumuza başsağlığı diliyorum.”

‘Kohen bize dünyanın kapılarını açtı’

Coca-Cola İçecek CEO’su Burak Başarır, Milliyet Gazetesi Genel Yayın Direktörü Mete Belovacıklı’ya gönderdiği taziye iletisinde, “Gazetenizin ve ülkemizin değerli müellifi usta gazeteci Sami Kohen’in vefatından duyduğum üzüntüyü belirtmek isterim. Biz okurlarına dünyanın kapılarını açmasının yanı sıra son nefesine kadar gazetecilik vazifelerini yerine getirmesi, bizlere mesleğini tutkuyla yapmanın değerini bir defa daha hatırlattı. Tüm okurları ve Milliyet gazetesi çalışanlarının acısını paylaşıyor, baş sıhhati diliyoruz” dedi.