Ağır sanayi ve nüfus baskısı altındaki Marmara Denizi, derin deniz kirliliği ile karşı karşıya. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın hazırladığı stratejik planda, İstanbul adalar bölgesinde düşük oksijen düzeyleri tespit edildiği bildirildi. Çanakkale ve İstanbul boğazlarının kimi yerlerinde Çözünmüş Oksijen (ÇO) kıymetlerinin kritik düzeylere ulaştığı vurgulanan planda, evsel atık su, hayvan dışkıları ve gübrelerin topraktan çözünerek denize karıştığı bildirildi. Yapılan tahliller doğrultusunda, Marmara Denizi’nin dijital ikizi oluşturularak üzerinde çalışılacak, “kirleten öder” prensibine nazaran su tarifesi belirlenecek.

ZİYANLI ALG PATLAMALARI

Bakanlığın hazırladığı Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı’nda, son yıllarda artan kirlilik kaynakları nedeniyle Marmara’nın alt katman sularındaki nitrat ve fosfat çözünmesinin arttığı, oksijenin ise azaldığı belirtilerek, “Marmara Denizi farklı insan baskıları altında ekosistem bozulmasına maruz kalan bir iç deniz durumundadır” denildi. Planda, evsel, endüstriyel, nakliyat, hafriyat ve boşaltım atıkları ile arıtım ve deşarj sıkıntılarına dikkat çekilerek, ziyanlı alg patlamalarının bölgede sıkça yaşandığı kaydedildi. Marmara Denizi’ndeki birtakım sanayi tesislerinin, deniz suyunu soğutma suyu olarak kullanıp denize tekrar verdiğine işaret edilen bakanlık çalışmasında, bu tesislerin bölgesel sıcaklık artışına neden olduğu açıklandı.

İstanbul adalar bölgesi istasyonlarının tamamında düşük oksijen düzeyleri tespit edildiği aktarılan planda, “Bu bölgeler deniz tabanı canlı habitatları açısından hassas bölgelerdir ve fizikî olarak da organik unsur yükü ile tahrip olmuşlardır” denildi. Çanakkale ve İstanbul boğazı girişlerindeki istasyonların bilgilerine dikkat çekilen planda, “Kuzey şelfi ve orta basene hakikat gidildikçe ÇO kıymetlerinin azalmakta olduğu ve kritik düzeylere ulaştığı görülmektedir. Marmara Denizi derin çukurları ile doğu ve kuzey bölgelerinin neredeyse tümü eşiğin altındadır” sözü kullanıldı.

HAYVAN DIŞKISI, GÜBRE

Denizlerdeki azot ve fosfor seviyesine de dikkat çekilen planda, “Denizdeki toplam fosfor biyojenik kökenli olduğu kadar, evsel atıksuların da göstergesidir. Azot ise evsel ve endüstriyel kaynaklardan, hayvan dışkılarından, tarımda kullanılan gübrelerden ve yağışlarla birlikte topraktan çözünerek denizlere direkt yahut
dolaylı olarak karışır” vurgusu yapıldı. Fosforlu bileşiklerin Bandırma Körfezi istasyonunda her mevsim en yüksek düzeyde ölçüldüğü kaydedilen çalışmada, “Bu durum sanayi ve evsel baskıların daima varlığını işaret etmektedir” denildi.

İSTANBUL’UN % 99.9’U ARITMA KAPSAMINDA

Marmara denizinde son 20 yılda 2 dereceye yakın sıcaklık artışı olduğu kaydedilen planda, İstanbul özelinde şu bilgiler verildi: “Nüfusunun yüzde 99.9’u arıtılmaktadır. Lakin, belediye nüfusunun yüzde 63.1’inden kaynaklanan atıksular, sırf fizikî arıtma sonrası derin deniz deşarjı yapılmaktadır. Endüstriyel tesislerin ağır olduğu yerlerde (Büyük ve Küçük Çekmece, Tuzla, Pendik) endüstriyel atık su faaliyetleri ağırdır. Ömerli, Sazlıdere, Alibey Barajları, Küçükçekmece Gölü ile Ayamama, Çırpıcı, Haramidere, Kurbağlıdere’nin kirli su kalitesinde olduğu bilinmektedir.”

SU ÜRETİMİNE KISITLAMA

Plana nazaran önümüzdeki devirde bu tahliller doğrultusunda, Marmara Denizi’nin 3 boyutlu modeli ve dijital ikizi oluşturularak üzerinde çalışılacak. Marmara’ya kıyısı olan yedi vilayetten balık numuneleri alınarak tahlile gönderilecek, müsilajın deniz tabanındaki tesiri de mercek altına alınacak.

Marmara Denizi’nde yaşayan kuş, balık ve çeşitli kabuklu üzere tüm hayvanların izlenmesini öngören yeni plana nazaran, insan besini dışında kalan su üretimine kısıtlama getirilecek. “Kirleten öder” prensibine nazaran su ve atık su tarifesi belirlenecek.