Merkez Bankası Para Siyaseti Kurulu’nun geçen haftaki toplantısı çok konuşuldu ve konuşulmaya da devam edecek. Heyetin enflasyonun yüksek seyretmesine karşın faizleri iki puan indirmesi piyasa beklentilerinin ötesinde bir adımdı. Bu nedenle bankanın toplantıdan sonra yaptığı bir sayfalık açıklama çok ses getirdi. Lakin yapılan açıklamada dikkatlerden kaçan ve gündemde kendisine yer bulamayan kıymetli bir cümle vardı.

Açıklamada, “Kurul, ayrıyeten iklim ve öteki etraf kaynaklı riskleri sonlandırmak hedefiyle, para siyasetinin ana amaçlarında bir değişikliğe yol açmadan sürdürülebilir finans uygulamalarını uzun vadeli bir siyaset olarak destekleme kararı almıştır” denildi.

Çok güçlü olmasa da bu cümleyi, iklim değişikliği ile çaba konusunda para siyaseti uygulayıcısından gelen birinci açıklama olduğu için epeyce önemsiyorum.

İklim değişikliği ekonomik faaliyetlerden kaynaklanan sera gazlarının bir sonucu. Global bir sorun. Bu nedenle memleketler arası kuruluşlar ve hükümetlerin, özel bölümün ve kamunun birarada uyum için çalışmasını gerektiriyor. Bu çerçevede iktisadın birçok aktörü üzere finans kısmına, Merkez Bankası’na ve BDDK’ya da çeşitli vazifeler düşüyor. Bu hususta birçok merkez bankası harekete geçti bile. Başı çeken ve en güçlü yansıyı gösteren ise Avrupa Merkez Bankası (AMB) oldu.

AMB iklim değişikliğinin para siyasetine olan tesirini daha fazla hesaba katmaya başladı. Aslında Avrupalı yetkililer iklim kriziyle çabada bankaların öncü olmasını istiyor. Bu kapsam da AMB gelecek yıl iklim gerilim testi gerçekleştirecek. Hedef bankaların çeşitli iklim senrayolarına karşı ne kadar güçlü olduklarını ölçmek. AMB büyük bankaların kredilerinin yanı sıra başka faaliyetlerini de inceleyecek. Avrupa Merkez Bankası ayrıyeten piyasaya likidite sağlamak için bankalardan tahvil alırken bu tahvillerin Paris İklim Muahedesi ile uyumlu olup olmadığına dikkat edecek. Bu haldeki ‘yeşil tahvilleri’ alarak aslında etrafa karbon yaymayan ya da karbon salımı düşük olan projelerin finansmanı da ucuzlamaya başlayacak.

Global ısınma enflasyon yaratıyor

Temel vazifeleri fiyat istikrarını sağlamak olan merkez bankaları iklim değişikliği ile gayrette ana aktör olmasalar da kıymetli bir role sahipler. Zira global ısınma merkez bankalarının varlık nedenlerinden biri olan fiyat istikrarını derinden etkiliyor. Yani enflasyon yaratıyor. Bilhassa son yıllarda global ısınmanın tesirleri daha da hissedilir oldu; makroekonomik ve finansal tesirler yaratmaya başladı. Fiyat istikrarını sağlama gayretlerini farklı kanallardan olumsuz etkiledi. Yalnızca fiyat istikrarı değil birebir vakitte finansal istikrar ve bankacılık nezareti de global ısınmayı hissetmeye başladı.

Bu nedenle artık para siyaseti stratejileri oluşturulurken iklim değişikliği de bu sürecin bir modülü olmaya başladı. Herkes şu anda üretim ve enflasyonda kısa vadeli oynaklığa yol açan global ısınmanın geriye döndürülememesi halinde uzun vadeli ve yıkıcı tesirlere neden olacağının farkında.

Hülasa, global ısınma tehdidi karşısında merkez bankaları hem tahlilleri, hem tavsiyeleri, hem de aksiyonlarında iklim değişikliğinin potansiyel tesirini hesaba katmalıdırlar. Artık merkez bankaları orta ve uzun vadeli tahliller yaparlarken sel ve orman yangını üzere iklim ile bağlantılı tabiat olaylarının üretim ve enflasyon üzerindeki tesirlerini ölçecek biçimde modellemeler yapmalılar. Merkez bankaları bu tahlillere dayanarak bankaların bu riskler ile nasıl başedecekleri konusunda rehberlik yapmalı ve yol göstermelidirler. TCMB’nin de iklim değişikliğini dikkate almaya başlaması sevindiricidir.

Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi güncellendi

Birleşmiş Milletler Küresel Compact Türkiye, finansman kuruluşlarının kredilendirme siyasetlerine sürdürülebilirlik ölçütlerini yerleştirmelerinin, sürdürülebilirlik olgusunu geniş kısımlara ulaştırmada kıymetli rol oynayacağına inanan bir kuruluş. Bu kapsamda ‘Global Compact Türkiye Sürdürülebilir Finansman Bildirgesi’ hazırlanmıştı. Bundan 4 yıl evvel Akbank, Garanti Bankası, ING Bank, İş Bankası, Şekerbank, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ve Yapı Kredi bu bildirgeyi imzalamışlardı.

Kredi kıymetlendirme süreçlerinde çevresel ve toplumsal tesirin dikkate alınması presiplerinin yanı sıra Bildirgeye artık de  yenilikçi sürdürülebilir finans prensipleri de eklendi. Böylelikle imzacı bankalar aşağıdaki taahhütlerin altına da imza atmış oldular:

– Yenilikçi sürdürülebilir finans düzeneklerinin geliştirilmesi.

– Sürdürülebilir borçlanma piyasasının giderek daha erişilebilir hale getirilmesi.

– Sürdürülebilir finansın getireceği fırsatlar ve yükümlülüklerin gözetilmesi.

– Tüm kesimlere fikir alışverişi ve bilgilendirme dayanağı sağlanması, paydaşlar ortası işbirliği imkanlarının oluşturulması.

– İklimle ilgili risk ve fırsatların entegre edilmesi.

– Türkiye’nin ulusal karbon ayakizi azaltma startejisine takviye olunması.

Bankalar sırf finansman sağlayan birer iş ortağı değiller. Bu bildirgeye imza atarak bankalar, tıpkı vakitte toplumun ve etrafın çıkarlarını savunacak kurumsal bir vatandaş olduklarını da beyan ediyorlar. Bankalarla iş yapan birtakım şirketler de tıpkı formda sorumlu kurumsal vatandaş olduklarını gösterecek uygulamalara başladılar. İklim değişikliği ile çabanın bankalardan şirketlere kadar her kesim için kısa vadeli bir maliyeti olacak ve muhtemelen bu maliyet herkese epeyce yüksek gelecektir lakin emin olun ki; hiçbir şey yapmamanın orta ve uzun periyotta yol açacağı maliyet, bir şeyler yapmanın maliyetinden çok çok daha fazla olacaktır.