1 Temmuz 1927’de, trenimiz yavaş yavaş İzmit garına girmeye başlamadan, tüm güzergahımızın Atatürk fotoğraflarıyla, bayrak ve konfetilerle, defne yapraklarıyla donatılmış olduğunu gördük. Bu ortada asker ve polis büyük bir önlem alarak hazır kıta bekler vaziyette görülüyordu. Tam İzmit Garı’na girerken çok büyük bir takın hazırlanmış olduğunu gördük. Ön yüzünde BÜYÜK ATATÜRK, BU MİLLET SENİNLE YAŞAR, öbür tarafında da YAŞA GAZİ YAŞA yazıları görülüyordu.

‘Yaşa, var ol’ avazeleri

İstanbul ve İzmit’in tüm erkek ve bayan mümessilleri, belediye heyetleri, egzersiz kulüpleri atletleri, İstanbul Valisi, Kolordu Kumandanı vs. heyetlere mensup şahıslar dört gözle Gazi Mustafa Kemal’ini bekliyordu. Saat 12’ye gerçek İzmit Garı’na bu ahvalde vasıl olduk. O büyük kalabalık Gazi’yi görmek için dört gözle trenden inmesini bekliyordu. Gazi o gün çok şık giyinmişti. Siyah elbiseleri altına siyah rugan iskarpin, çok şık beyaz çizgili kravatı ile pencerede görünür görünmez çığlıklarla “Yaşa! Var ol!” avazeleri, kornalar, lokomotifin düdüğü, ortalığı bir anda çın çın çınlatmaya başlamıştı.

Top atışı yapıldı

Biz de ikinci vagondan, kalplerimiz adeta dışarıya çıkacakmış üzere büyük bir heyecan ve coşkuyla seyrediyorduk. Trenden indiği anda, top atışları ortalığı inletmeye başlamıştı. İstanbul ve İzmit heyeti, tek tek Gazi’nin elini sıkarak güzel geldin dedikten sonra, sonradan isminin Muhtar olduğunu öğrendiğimiz bir İstanbul Milletvekili kısa fakat çok veciz cümlelerle bir nutuk söyledi. Gazi çok keyifli ve keyifli halde gülümsüyor, halka eliyle selamlar yolluyor, yer gök alkışlarla inliyordu. Seremoniden sonra askeri kıtayı da selamladı ve küme halinde istasyondan çıktık ve bizi bekleyen Ertuğrul Yatı’na gitmek üzere rıhtımdaki askeri motorlara bindik ve top atışları eşliğinde Ertuğrul Yatı’na geldik. Refakatinde Nuri Bozok, Cevat Abbas ve Kılıç Ali Beyefendiler ve birkaç mebus daha bulunuyordu.

Nuri Ulusu, Atatürk’ün vefatının akabinde bayrağı yarıya indirmişti.

Sohbet üzere röportaj

İzmit Körfezi’nde başta Hamidiye Zırhlısı olmak üzere Berk, Peyk, Basra, savunma gemileri peş peşe sıralanmışlar. İzmit Bahriye Komutanlığı tüm hazırlığını yapmış, bembeyaz elbiseleriyle bahriyeliler dolmuş, kıyıda halk heyecan içinde. Bu ortada Marmara kıyısındaki kentlerden gelen halk, vapurlarla liman açığında Atatürk’ü coşkuyla alkışlıyorlardı. Hamidiye Kruvazörü’nün refakatinde düdük ve top sesleriyle yola koyulduk. Gazi biraz yorulmuştu, çabucak özel kamarasına götürdük, “Biraz istirahat edeceğim” diyerek hepimizi yolladı. Bir süre dinlendikten sonra İbrahim’i çağırdı, sofra hazırlandı, arkadaşlarıyla yemek yendi, sohbetler yapıldı. Yatta bulunan gazeteciler müsaade isteyerek röportaja ve fotoğraf çekmeye başladılar. Onlarla şakalaşarak, adeta sohbet üzere röportajlar yaptı, gülümseyerek fotoğraflar çektirdi; çok keyifliydi.

Kalamış’a baktı

Gebze’ye gerçek gelmiştik, kıyılarda biriken halkın coşkusuna el sallayarak karşılık veriyordu. Bir orta masada otururken ileri gerçek bakarak “Eh, Büyükada görüldü, demek ki geliyoruz” dedi. Hakikaten İstanbul Boğazı’na yaklaşırken bir alay takalar, tekneler, kayıklar, mavnalar vs. düdüklerini çalarak, içlerindekiler de naralar atarak, Gazilerini karşılıyorlardı, hatta kimileri o denli yanaşıyordu ki, birkaç defa tehlike atlattılar.  Bu ortada tahminen Heybeliada civarında, İstanbul’dan gelen devlet ve matbuat erkânı birkaç motorla, Ertuğrul’a yanaşarak gemiye vasıl oldular, Gazi kendilerini güvertede kabul etti, iltifatlarda bulundu. Aman Allah’ım, elindeki ipek mendilini sevgili halkına sallarken gülüşü, memnunluğu ve o insanlara verdiği heyecan görülmeye bedeldi ve ne keyifli ki ben o anları hem de en yakınında olarak görüyor ve yaşıyordum. Artık Moda’ya yaklaşmıştık ki, bize döndü ve “bana bir dürbün verin” dedi, çabucak koşup bir dürbün getirdik. Fenerbahçe ve Kalamış Koyu’na gerçek bakarak “Ne hoş, ne güzel” buyurdular. Ertuğrul Yatı’nın güvertesi o dakikalar içinde bütün İstanbul halkının gözleri ile tavaf ettiği bir Kâbe olmuştu. Sarayburnu’nda tahminen binlerce kişi O’nu uzaktan olsun görmeye çalışıyordu. Su kesitlerinde insan hevenkleri sarkan vapurlar yatın etrafında ateş görmüş pervaneler üzere dolaşıyorlardı.

En büyük mükafat

Atatürk, ayakta, bu sevinç meczubu olmuş vatan çocuklarının alkışlarına gülümseyerek yanıt vermeye çalışırken yatın içinde bir kaynaşma oldu. Tezahüratı daha yakından seyretmek isteyenlerden birkaç kişi güverteye yaslanmışlardı. Şükrü Naili Paşa yarı latife, yarı önemli müdahaleye mecbur oldu. Pak erkek ve kumandan sesiyle “Arkadaşlar, halk buraya bizi görmek için toplanmadı! Biraz kenara çekilelim de millet sevgilisini doya doya seyretsin” dedi. Atatürk bu esnada sözün en yüksek sözüyle büyük bir heyecan içindeydi. Yatta etrafına toplananlar geri çekildikleri vakit harikulade bir alkış yağmuru daha boşandı. Artık halk sevgilisini doya doya seyredebiliyordu. Bu tezahürat karşısında çok duygulanan Atatürk yanındakilere dönerek “Benim için dünyada en büyük mükafat, milletimin ufak dahi olsa takdir ve iltifatıdır” dedi.

Alkışlarla kıyıya

Bilahare Sarayburnu’ndan, karşı kıyı tarafına geçerek, Ortaköy, Beşiktaş ve derken Dolmabahçe Sarayı önüne geldik. Akşam altı sıralarıydı. Seyrisefain’e ilişkin bir botla Atatürk, bahriye mızıkasının çalmasıyla, kendilerini karşılayanların alkışlarıyla kıyıya çıktı, her taraf çiçek bahçesiydi. Kırmızı halılar üzerinden selamlık kapısından Saray’a avdet ettik. Atatürk’le İstanbul ve Dolmabahçe Sarayı günlerimiz işte bu türlü çok hoş bir biçimde başlamıştı. Çok kısa bir istirahatten sonra muayede salonunda İstanbul mümessillerine bir hitabede bulundular. Hitaplarında İstanbul’dan bahsederken “İki Cihanın Mültekâsında” diye tanımlamasını hiç unutamam.

Fasıl heyeti

Bilahare bu aşağı kattaki salonda sıkılan Atatürk, mabeyin dairesi tarafında bulunan zülvecheyn salonunda sofranın kurulmasını buyruk buyurdular. Salon yanındaki kütüphanede de çalışmalarını yapacaklarını bildirdiler. Saat 18.00’i geçince deniz tarafında sofra kurulmuş, Zeki Beyefendi şefliğinde orkestra çalmaya başlamış ve Atatürk de dostlarıyla yemeğe oturmuştu. Saat 22.00 – 23.00 ortalarında ise Hafız Yaşar Beyefendi yönetimindeki alaturka fasıl heyeti, salonun bir köşesinde yerini almış ve alaturka fasıl da başlamıştı.

YARIN: Atatürk’ün kitap sevgisi ve okuma aşkı