Çiğdem Yılmaz

Türkiye’de bilhassa çalışma hayatında kökten değişimlere yol açan Kovid-19 pandemisiyle bir arada hem kamu hem de özel bölümde mobbinge uğrayanların sayısı giderek artıyor. Mobbingin bilhassa hizmet bölümünde çalışanlar üzerinde önemli boyutlara vardığı görülüyor. Bu devirde mobbinge çok daha fazla maruz kaldıklarını savunan garsonlar, karşı karşıya kaldıkları durumu Milliyet’e anlattı.

2015 yılından beri farklı yerlerde garsonluk yapan A.A., mobbingi en fazla müşterilerden gördüklerini söylüyor; ‘Yemek neden soğuk geldi’, ‘Ben bunu mu istemiştim’ üzere sözlerle çok karşılaşıyoruz. Haklı olabilirler lakin birden fazla vakit müşteriler sesini yükseltip, açıklama yapmamıza bile müsaade vermiyor. Tartışmaya girdiğiniz anda bu kez üstlerinizden azar işitiyorsunuz. ‘Müşteri her vakit haklıdır’ mantığıyla çalıştırılıyoruz. Gelen müşterilerin tamamı olmasa da kimi müşteriler size köpek muamelesi yapıyorlar.”

İtiraz edemiyorlar

15 yıldır restoran mutfaklarında çalışan S.A. ise, pandemi sürecinde paket servise geçince badirelerin daha da arttığından yakınıyor; “Normalde 100 paket çıkarma kapasitemiz varsa, bizden 150 kapasitelik performans bekliyorlar. Bu türlü olunca da ya istenilen kalitede bir eser ortaya çıkması güç. Örneğin bir eserin 5 dakika pişmesi gerekirken daha fazla eser çıksın diye biz onu 2 dakikada pişiriyoruz. Bunu bu biçimde de müşteriye gönderiyoruz. İtiraz etme durumumuz yok. İtiraz ettiğiniz anda işsiz kalacağınızı biliyorsunuz. Hele ki pandemi periyodunda işsiz kalma lüksünüz yok. İş veren de bunun farkında. Bu türlü olunca da baskılar artıyor”

‘İşinize geliyorsa…’

Kadıköy’de bir restoranda gördüğü mobbing nedeniyle işten ayrıldığını söyleyen B.S. de şunları anlattı: “Normalde 10 saat çalışıyoruz lakin birden fazla vakit 12 saate çıkabiliyordu. Ben garsondum fakat her gün iş yerinin paklığını de yaptık. Müdür daima bizden gülmemizi bekliyordu. Bunu söylerken de azarlıyordu. ‘Salak mısınız’, ‘Aptal mısın’ diye sık sık hakaretleri de oluyordu. Bu üzere yerlerde inanılmaz mobbing var lakin bunu ispatlamak güç, ispatlasak ne yapabiliriz ki.”

‘Tabak fırlattı’

Kadıköy’de bir kafede garson olarak çalışan G.İ. de maruz kaldığı mobbing nedeniyle işten ayrılmak zorunda kalmış; “Şimdiye kadar farklı bir çok yerde çalıştım ve çalıştığım yerlerin hepsinde de mobbing nedeniyle ayrılmak durumunda kaldım. En son çalıştığım yerde şef bana tabak fırlattığı için işi bıraktım. Olağanda bir kahvaltının hazırlanış mühleti ortalama 20 dakikadır ancak şeften daha kısa müddette servis edilmesini istiyoruz. Süratle hazırlayacağım telaşına girince de müşterinin istediği üzere bir şey ortaya çıkmıyor. Müşteri beğenmeyince fırçayı tekrar biz yiyoruz. Biz olağanda müşterilerin tabaklarında kalan kahvaltılıkları çöpe atmıyoruz. Zeytinler pak değilse, temizleyip tekrar servis ediyoruz. Bir gün yeniden yoğunluktan müşterinin önünde kalanları çöpe attım diye şef bana tabak fırlattı.”

‘Pandemide baskı arttı’

Üsküdar’da bir restoranda garsonluk yapan Y.D. de sorumlu müdürün bezdirisiyle karşı karşıya kaldığını belirterek, “’Oyalanmayın çabuk olun’ her iki cümlesinden biri bu. Bazen bu hakaret boyutuna kadar gidiyor. Bir şeyi anlamadık mı ya da onun istediği üzere mi olmadı çabucak, ‘Çünkü siz geri zekalısınız’… Pandemide baskı daha arttı. Bir taraftan müdür süratli olmanızı söylüyor başka taraftan müşteri siparişinin erken gelmesini istiyor. Biz tekrar mutfakta çalışana arkadaşlara nazaran az mobbinge maruz kalıyoruz. Onların yaşadıkları daha sıkıntılı” dedi.

‘Robot değiliz’

Turizm, Cümbüş ve Hizmet Personelleri Sendikası’nın (TEHİS) sözcüsü Kubilay Çelik: “Bu bölümde ne yazık ki inalımaz boyutta mobbing ve baskı var. Fakat çalışanlar işini kaybetmemek için birden fazla vakit sessiz kalıyor. Biz de 2 aylık bir sendikayız. Bilhassa pandemiden sonra artan mobbing nedeniyle sendikalaşma karar verdik. Garsonlar memnuniyetsiz tiplerle müsabakası çok ağır bu dalda. Parasını verince sizi de satın almış sanıyor. Bu formda davrananların sayısı çok fazla olsa da biz asıl mobbingi müdürlerden ya da iş verenden görüyoruz. Bize daima ‘Güler yüzlü olun’ diyorlar. Güya biz insan değiliz de robotuz, halbuki biz robot değiliz. Makinaymışız üzere daima dişlerimizi göstermemizi bekliyorlar.’

YARIN: MOBBİNGE MARUZ KALAN MOTO KURYELER ANLATIYOR: “PUANLAMA SİSTEMİ KALKSIN”