Seyhan Akıncı – Nathalie Stutzmann, soprano Christiane Stutzmann’ın kızı olarak dünyaya geldiğinde müzikten uzağa savrulma ihtimali yok üzereydi. Müzikal seyahatine baktığımızda o denli bir niyeti olmadığı da… Sesiyle dinleyenleri büyülü dünyalara taşıyan Nathalie Stutzmann, geçtiğimiz günlerde heyecan verici bir haberin öznesiydi. Bu heyecan verici haber Stutzmann’ın, Atlanta Senfoni Orkestrası’nın tarihteki birinci bayan müzik yöneticisi olacağını söylüyordu. Bu tıpkı vakitte Baltimore Senfoni Orkestrası’nın müzik yöneticiliğini yapan Marin Alsop’tan sonra Amerika Birleşik Devletleri’ndeki en değerli orkestraların birinde müzik yöneticiliği yapacak tarihteki yalnızca ikinci bayan olacağı manasını taşıyordu. Atlanta Senfoni Orkestrası tarafından yapılan resmi duyuruda gelecek yıldan itibaren dört yıl boyunca Atlanta Senfoni Orkestrası’nın müzik yöneticisi olarak misyon yapacak Nathalie Stutzmann’ın da açıklamalarına yer verildi. Atlanta Senfoni Orkestrası’nın müzik yöneticiliğini üstlenecek olmasının bir ayrıcalık olduğunu söz eden Nathalie Stutzmann kelamlarını şöyle sürdürüyor: “Atlanta Senfoni Orkestrası müzisyenlerinin müziğe olan bağlılığı kalbime dokunuyor. Sıkı çalışmayı, meydan okunmayı ve gerekli olanı almayı seviyorlar. Müziğe hizmet etme ve dinleyicilerine en yüksek his düzeylerini getirme talihleri var. Orkestrayla aramda hepimizin çabucak fark ettiği özel bir kimya var ve bu, bağımızı derinleştirmemiz için harika bir vakit. Bu inanılmaz toplulukla çalışmayı dört gözle bekliyorum. Bir müzikçi olarak, Atlanta Senfoni Orkestra Korosu ile çalışma ihtimalinden de heyecan duyuyorum. Bulaşıcı müzik sevgimizi paylaşarak Atlanta topluluğuyla irtibat kurmak bizim için çok kıymetli. Topluluğun umutlarını ve beklentilerini yerine getirmek büyük bir sorumluluk ve devam etmekten onur duyduğum bir miras.” Dünyada hâl böyleyken bizim buralarda durumun farklı olduğunu söylemek ne yazık ki mümkün değil. İnci Özdil, Sera Yazıcı ve Nisan Ak diye liste başlıyor ve bitiyor. Pekala, bir orkestrayı yönetmek, bir orkestranın müzik yöneticisi olmak için neden ısrarla erkek olma kaidesi aranır? Elinin hamuruyla oyunbozanlığa soyunan genç bayan şeflerden Nisan Ak’a sorduk. 

“Liderliklerinden hoşlanmıyorlar”

Nathalie Stutzmann’ın gelecek yıl Atlanta Senfoni Orkestrası’nın müzik yöneticisi olacağının açıklanmasını heyecan verici olarak yorumlayan Nisan Ak, bayanların bu alanda bu kadar geri planda kalmasını enteresan bir datayla örneklendirerek anlatıyor: “Natalie Stutzman, Amerika’daki en yüksek ligdeki orkestraların (AA) ortasındaki tek bayan orkestra şefi olacak. Bir öbür deyişle, Amerika’da halihazırda “regional” dedigimiz ya da B düzeyinde olan orkestralarda bayan şefler mevcut lakin Natalie Stutzman’ın yeni konumu çok heyecan verici! Daha evvel Marin Alsop, Baltimore Senfoni’nin şefiyken ondan “Amerika’nın AA düzey orkestralarındaki tek bayan şef” olarak bahsediyorduk, fakat geçen sene Baltimore’dan ayrıldı Alsop. Yakın vakitte Amerika’daki yüksek tahsilde erkek öğrencilerin okulu bırakma oranının bayan öğrencilere nazaran çok vahim bir oranda olduğunu okudum… Bayanlar çok büyük bir heyecan ve tutkuyla okuyorlar, hem müzikte hem öteki kollarda. Lakin liderlik konumlarına geldiğimiz vakit önümüze görünmez bir duvar çıkıyor, tosluyoruz. Erkekler, bayanların liderliklerinden hoşlanmıyor.

“Bu duvarı yıkmak mümkün”

Nisan Ak, ülkemizde yalnızca üçüncü bayan orkestra şefi. Ona göreyse müzik yöneticiliği düşünülünce önümüzde uzun ve engebeli bir yol var: “İşin içine tam vakitli müzik yöneticiliği girdiği vakit ben bırakın üçüncüyü, ikinci bile değilim. Şu an Türkiye’deki tam vakitli orkestraların hiçbirinin devamlı şefi ya da müzik yöneticisi bayan değil. Bir öteki deyişle, yüzde yüze yüzde sıfırız şu an Türkiye’de. Bildiğim kadarıyla Türkiye’de sırf bir bayan müzik yöneticisi oldu o da Bursa Senfoni Orkestrası’ndan İnci Özdil’di. O da yıllar evvel emekli oldu, şu an kimse yok tam vakitli.” Pekala, bu alandaki erkek egemenliğini nasıl yorumlamalı? Erkekler mi çok yetenekli yoksa bayanlar mı yetersiz? Sıkıntı yeniden o görünmez duvarlara dayanıyor. Tarih boyunca bayanların önünde itinayla örülmüş o duvarları yıkmaksa bugün bile o kadar kolay değil. Bunun yakın gelecekte yıkılması mümkün mü? Nisan Ak’ın cevabı umut verici: “Mümkün, yıkılıyor da! Lakin bayan başkanların görünürlüğünü artırarak, dayanak vererek önümüzü açabiliriz. Yüzde yüze yüzde sıfır çok büyük bir dağ. Öğrenciliğimizi yapıyoruz, okulları birincilikle bitiriyoruz, hatta bazen konuk şeflik konumları da alıyoruz lakin işin içine vizyon katabileceğimiz, uzun soluklu işler çıkaracağımığımız yerlerde birden teğe kesintiye uğruyoruz.”

“Bana yazsınlar konuşalım”

Bayanlar önlerinde o koca dağlara karşın hayal kurmaya devam ediyor. Nisan Ak’ın, kendisi üzere orkestra şefi olmayı hayal eden genç kızlara bir de bildirisi var: “İşin en başında bol bol öğrenmek var. Öğrenmeyi sevmek ve bilgiye aç olmak bence en iyi çıkış yolu. Zira yavaş pişen bir meslek bu. Sonrasında da bol bol pes etmemek… Bir de bana yazsınlar konuşalım!”