Çiğdem Yılmaz – “Şiddete Kayıtsız Kalmayın” diyen ünlü isimler, sokakta, meskende, okulda, iş yerinde yani hayatın her alanında şiddete sessiz kalmayacaklarını söyledi. O isimlerden biri de ünlü haber spikeri Deniz Bayramoğlu oldu. “Şiddet, hayatın her alanında ve her çeşidiyle ruhsal ve sembolik şiddet de dahil reddedilmesi, mahkûm edilmesi gereken bir olgu olması gerekirken, maalesef onay ve kabul görüyor. Daha açık söylemek gerekirse şiddet içinde yaşadığımız toplumun bir parçası” diyen Bayramoğlu Milliyet’in sorularını yanıtladı.

‘Korku kültürü hakim’

Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti nasıl yorumluyorsunuz?

Beşere dair hiçbir kavramı tek boyutlu ele alamadığımız üzere hiçbir sorunu de tek boyutlu ele alamayız. Münasebetiyle bayana ve çocuğa yönelik şiddet problemini da anlayabilmek için çok boyutlu bakmak gerekir. Kısa bir liste yaparsak inanç, gelenek, toplumsal kurumların gelişmişliği ve derinliği, ekonomik yapı, siyasi iklim, hâkim irtibat kanallarının lisanı üzere boyutların birinci bakılması gerekenler olduğunu düşünüyorum. Bunlar farklı başka olduğu kadar birbirleri ile ilgileri çerçevesinde de ele alınmak zorunda. Bunların akabinde şunu da söylemek lazım. Maalesef saydığımız tüm bu boyutlar açısından bayanların ve çocukların bilhassa de kız çocuklarının pek dezavantajlı durumda olduğunu görüyoruz. Haydi biraz daha insaflı davranalım toplumun tamamı açısından değilse bile tekrar de can yakıcı bir kısmı için bu maalesef gerçek. Sonuçlarını bayanlar çabucak her gün görüyor aslında. Toplumsal düzeneği bayanın toplumdaki pozisyonundan bağımsız tahminen tıpkı kaynaklardan beslenen ancak muhakkak bayanların yaşadığı sorunu bir hayatta kalma sorunu haline getiren bir öteki toplumsal sorunumuz de ‘şiddet’ ile bağımızın çok bozuk bir bağlantı olması. Şiddet hayatın her alanında ve her cinsiyle ruhsal ve sembolik şiddet de dahil reddedilmesi, mahkûm edilmesi gereken bir olgu olması gerekirken maalesef onay ve kabul görüyor. Şiddet içinde yaşadığımız toplumun bir modülü. Bunun da nedenleri çeşitli ancak burada merhum Doğan Cüceloğlu’nun toplumsal kültürler tasnifini hatırlatmak isterim. İki tıp toplumsal kültür vardır. Kontrol odaklı dehşet kültürü ve gelişim odaklı pahalar kültür. Elbette hiçbir toplum büsbütün bu iki kültür alanından birinin içinde yer almaz. Ortada bir yerde lakin birine daha yakın bir pozisyonda durur. Bizim içinde yaşadığımız toplum maalesef kontrol odaklı endişe kültürüne daha yakın. Bunun doğal bir sonucu olarak da şiddet toplumda onay ve kabul görüyor. Sokaktan konutlara, gelenekten kanunlara kadar her yerde kabul görüyor. Daha dün genç bir bayana saldıran adam kontrollü özgürlükten yararlanarak dışarı çıktı. Meğer vücut bütünlüğüne yönelik her kastın en ağır halde cezalandırılması lazım. Bana kalırsa sonuç olarak bu iki durum, yani bayanın toplumdaki ikinci sınıf pozisyonu ile şiddetin onay gördüğü toplum yapısı, bir ortaya gelince ortaya bugünkü felaket durum çıkıyor. Bu sorunun çözülebilmesi için de çok katmanlı bir aksiyon planı gerek. Şiddetin pratik olarak önlenmesini sağlayacak güvenlik sistemlerinden masallardaki cinsiyetçi ögelerin temizlenmesine kadar uzanan çok ancak çok geniş bir yelpazeden bahsediyorum.

Yasal olarak ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz? Türkiye’de bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetin azalması için neler yapılmalı,
ne üzere tedbirler alınmalı?

Yasal olarak da insan olarak da ne yapmam gerektiğini biliyorum da… Evvelce ferdî müdahalelerim vardı artık pek yok. Bugün bu türlü bir probleme ferdi olarak müdahale etmekten açıkçası çekinirim. Hatta imtina ederim. Niçin derseniz aslında nedeni ortada. Şiddet o kadar yaygın ki bir bayana yardım etmek isterken hayatını kaybeden ya da katil olan çok sayıda insan var. Onlardan biri olmak istemem. Özel olarak bayanlara yönelik şiddet ile ilgilenen bir kolluk kuvvetinin kurulmalı, geri kalan tüm kolluk kuvvetleri bu çeşit olaylarla ilgili eğitimden geçirilmeli. Ayrıyeten İstanbul Sözleşmesi’ne dönülmekle kalmayıp bayanlara ve çocuklara karşı işlenen hatalarla ilgili cezaların artırılması gerekiyor. Kanunları uygulayanların da bayana ve çocuğa yönelik şiddet hatalarında iyi hal indirimi üzere tutuksuz yargılanma üzere ‘Şiddeti yüreklendiren’ uygulamalardan hemen vaz geçmesi gerekli. Ve bunlar çabucak olmalı.

‘Müdahale ettim, polis çağırdığım da oldu’

Siz rastgele bir yerde bir bayana ya da kız çocuğuna yönelik şiddet aksiyonuyla karşılaştınız mı?

Maalesef evet karşılaştım. Üstelik bir sefer değil birçok defa.

*Karşılaştıysanız neler yaptınız? Müdahale ettiniz mi ya da polisi aramak üzere diğer tahliller mi ürettiniz? Ya da bu türlü bir durumla karşı karşıya kalsanız ne yaparsınız?Elbette bir halde müdahale ettim. Güç durumda olduğunu düşündüğüm hatta gördüğüm bir bayanın ‘Sen ne karışıyorsun, bu bizim aramızda’ kelamını de duydum, teşekkür edeni de. Polis çağırmak zorunda kaldığım olaylar da oldu.