Kovid-19’a karşı geliştirilen aşılar konusunda geri sayım başladı. Türkiye için öne çıkan ise Çin menşeli Sinovac aşısı ve BioNtech/Pfizer. Çin’den 50 milyon doz için kontrat imzalayan Türkiye, Türk bilim insanları Prof. Dr. Uğur Şahin ve Hasret Türeci tarafından geliştirilen aşıdan ise birinci etapta 1 milyon temin edecek.

AŞILARLA İLGİLİ MERAK EDİLEN SORULARIN CEVAPLARI ŞÖYLE:

İnaktif aşı ile mRNA aşısı ortasındaki ne fark var?

– İnaktif virüs tekniğine nazaran hazırlanan aşıda, enfekte etme özelliğini yitirmiş olan virüs bedene verilerek, bedenin hastalığa bağışıklık kazanması hedefleniyor. Klâsik prosedürle geliştirilen bir aşı çeşidi. Fakat üretimi kolay olmayan ve maliyeti yüksek bir aşı. İnaktif aşılar, farklı hastalıklar için uzun yıllardır Türkiye’de de uygulanıyor. mRNA aşısı ise genetik yoldan tesir eden ve daha kısa müddette üretilebilen bir aşı. Küçük ortamlarda, ağır üretilen ucuz aşılar olarak biliniyor. Bu aşı insanlarda yeni uygulanan bir teknolojiyle hazırlanıyor. Çalışmalarda erken periyotta antikor ve hücresel bağışıklık geliştirme konusundaki sonuçları başarılı, lakin orta ve uzun vadede sonuçları bilinmiyor. Bunun nedeni de salgında mRNA prosedürüyle birinci kere kullanılıyor olması. Çin menşeili Sinovac aşısı inaktif, BioNTech / Pfizer aşısı ise mRNA tipi aşı.

Türkiye hangi aşılarla irtibatta?

– Sıhhat Bakanlığı, Çin menşeili Sinovac aşısı için birinci etapta 50 milyon doz için mutabakata vardı. Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin’in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech’in Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile geliştirdiği yeni tip Koronavirüs aşısı için de görüşmeler sürüyor. Şirket birinci etapta 1 milyondan fazla aşı veremeyeceğini, 2021 yılı için 25 milyon doz aşı verebileceğini söyledi. Lakin Türkiye nisan ayına kadar, yani yerli aşılar devreye girene kadar yurt dışından aşı temin etmek istiyor. Bu nedenle, Rusya’nın geliştirdiği Sputnik V’nin toksikoloji testleri yapıldıktan sonra Rus aşısının da devreye alınması hedefleniyor. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Amerikan ilaç şirketi Moderna’nın ürettiği aşının yurtdışına verilmemesi nedeniyle, İngiltere’de Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca işbirliğiyle üretilen aşının da şimdi uzun vadeli bağışıklık sonuçları bilinmediği için Türkiye’nin gündeminde olmadığını söyledi.

Aşılar Türkiye’ye gelir gelmez vurulacak mı?

– Hayır. Türkiye de aşılar üzerinde kendi testlerini yapacak. Türkiye’nin yurtdışında akreditasyonu bulunan Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu (TİTCK) ve Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü laboratavurlarında, gelen aşılar incelemeye alınacak. Yaklaşık 2 hafta süren incelemenin sonucuna nazaran, aşılara ruhsat verilecek ve kullanılmaya başlanacak. Sıhhat Bakanı Koca, sonuçları bilinmeyen aşının 83 milyona yapılmasının kelam konusu olmadığını söyledi. Koca ayrıyeten BioNTech ve Çin’in 3. faz erken sonuçları açıklanmadıkça ve Türkiye’nin kendi sonuçları ortaya çıkmadığı sürece aşılara ruhsat verilmeyeceğini vurguladı.

Yurtdışından gelecek aşılar kâfi olacak mı?

– Salgının en azından yavaşlatılabilmesi için nüfusun en az yüzde 60’ının birinci etapta aşılanması gerekiyor. Bunun manası 50 milyon kişinin erken periyotta aşılanması demek. O yüzden Türkiye’ye 100 milyon doz aşı gerekiyor.

Yerli aşı ne vakit devreye girecek?

– Türkiye’de 16 başka aşı çalışması yapılıyor. Aşı adaylarından bir tanesi klinik öncesini muvaffakiyetle tamamladı ve gönüllüler üzerinde uygulanmaya başlandı. Faz-1 çalışmasında 44 gönüllüye uygulama yapıldı. Şu ana kadar önemli bir yan tesir görülmedi. İkinci doz aşılaması 26 Kasım-14 Aralık ortasında yapılması planlanan aşının, nisan prestijiyle kullanıma girmesi hedefleniyor.

Aşı tertibi nasıl yapılacak?

– Bilim Heyeti bir strateji üzerinde çalışıyor. Birtakım alanlarda yerinde aşılama yapılacak. Örneğin huzurevlerinde, cezaevlerinde. Risk kümelerinden başlayarak bir planlama yapılacak.

Aşı fiyatsız mi olacak?

– Aşı fiyatsız olacak. Lakin Bakan Koca, dünyada ruhsatlanmış başka aşıların da, Türkiye’de test ve onay sürecinden geçmesi halinde, eczanelerde satışına müsaade verilebileceğini söyledi. Eczanelerde satışın, fiyat için bir üst limit belirlenmesi formunda olabileceği belirtiliyor.

Aşılamada öncelik yaşlılar

Aşılamada öncelik sıralaması olacak mı?

– Aşılamada öncelik sıhhat çalışanları, 65 yaş üstü vatandaşlar ile yaşlı, engelli, müdafaa konutlarında kalanlar üzere toplu ve kalabalık yerlerde yaşayan yetişkinlere verilecek. ikinci basamakta toplumsal nizamın işleyişi için gerekli kesimlerde ve yüksek riskli ortamlarda bulunan, kritik işlerde çalışan bireyler ile 50 yaş ve üzeri, en az bir kronik hastalığı bulunan şahıslar aşılanacak. Üçüncü basamak, 50 yaş altı en az bir kronik hastalığı bulunan vatandaşları, genç yetişkinleri, birinci iki kümede yer almayan dal ve mesleklerde çalışanları kapsayacak. Dördüncü ve son kademede ise birinci üç kümenin dışında kalan tüm bireyler aşılanacak.

11 Aralık’ta Çin aşısı gelecek

Birinci Kovid-19 aşısı Türkiye’ye ne vakit ve ne kadar gelecek?

– Sıhhat Bakanlığı, 11 Aralık’tan sonra çin menşeili inaktif Sinovac aşısını türkiye’ye getirmeyi planlıyor. birinci etapta 20 milyon doz, ocak ayında 20, şubat ayında 10 milyon olmak üzere toplam 50 milyon doz aşının, 25 milyon şahsa yapılması planlanıyor. Gelecek aşıların ruhsat alması halinde aralık ayının sonunda aşılanmanın başlayacağı belirtiliyor.