Patron, iş yoğunluğu çok artınca, doğum müsaadesi kullanan ya da askere giden çalışanın yerine süreksiz iş bağlantısı kurulabiliyor. Gelin, pandemide yaygınlaşan bu ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ni inceleyelim.

Günümüzde, bilhassa pandemi süreciyle birlikte ‘meslek edinilmiş süreksiz iş ilişkisi’ kurulması yaygınlaştı. Bu, fiyatlı olarak personel vermeyi meslek edinmiş bir patronun, yani yetkili özel istihdam ofisinin, yalnızca diğerine ödünç verilmek üzere işe aldığı işçiyi, süreksiz emekçi sağlama kontratı kapsamında öteki bir patronun işyerinde görevlendirmesiyle kurulan bağlantıdır.

Meslek edinilmiş süreksiz alakası İş Kanunu’nun 7. hususunda düzenlenmiştir. Kurulan alaka patronlara iş yoğunluğunun arttığı devirlerde ortaya çıkan süreksiz işgücü muhtaçlığını karşılama imkânı sunar, emekçilerin istihdamı için gerekli bürokratik süreç yükünü kaldırdığı için süreci hızlandırır ve maliyetleri azaltır. Bu halde çalışan emekçiye de işgücü piyasasına kolay giriş imkânı sunar ve tecrübe kazanmasını sağlar.

Özel ofis kaide

Meslek edinilmiş süreksiz iş ilgisi fakat bu hususta özel yetkilendirilmiş bir istihdam ofisi aracılığıyla kurulabilmektedir. Bütün özel istihdam ofisleri süreksiz iş bağı kuramamaktadır.

İş Kanunu’nun 7. hususunda düzenlendiği için meslek edinilmiş süreksiz iş ilgisinin kurulması fakat İş Kanunu’na tabi işyerleri ve işler için mümkündür.

Bahsedilen süreksiz iş ilgisi patronun özel istihdam ofisi ile yaptığı muahede uyarınca, özel istihdam ofisinin kendi çalışanını süreksiz mühlet ile patronun işyerinde görevlendirmesi ile kurulur. Muhtemel berbata kullanmaları önlemek için bu tıp süreksiz iş alakası kurulabilecek durumlar sonlandırılmıştır.

Süreksiz iş ilgisinin kurulabileceği durumların başında, hamilelik ve doğuma bağlı hakların kullanılması gelmektedir.  Patron analık ve doğum müsaadesini kullanan çalışanlarının yerine ya da ebeveynlerden birinin doğum müsaadesinin bitiminden itibaren çocuklarının ilköğretim çağının başladığı tarihi izleyen aybaşına kadar kısmi çalışma yapması halinde bu müddetlerle sonlu kalmak kaidesiyle özel istihdam ofisinden süreksiz emekçi çalıştırabilecektir.

Tıpkı halde askere giden çalışanının yerine yahut iş kontratının askıya alındığı öbür durumlarda süreksiz iş bağlantısı kurulabilecektir.

Mevsimlik işler…

Kanun bütün mevsimlik işlerde süreksiz iş bağı kurulmasına imkan tanımamıştır. Lakin mevsimlik tarım işlerinde süreksiz iş ilgisi kurulabileceğini düzenlemiştir.

Bunun dışında mevsimlik olmayan ve ama dönemsellik arz eden iş artışlarında da süreksiz iş münasebeti kurulabilecektir. Mevsimlik tarım işleri için bu iş ne kadar devam ediyorsa o kadar mühlet ile kurulabilirken, dönemsellik arz eden iş artışlarında süreksiz iş bağı kurulması 4 ay ile sonlandırılmıştır.

İş hacmi artarsa 4 ay sonu var

İşletmenin günlük işlerinden sayılmayan ve aralıklı olarak gördürülen işlerde, iş sıhhati ve güvenliği bakımından acil olan işlerde yahut üretimi kıymetli ölçüde etkileyen zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkması halinde, işletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin süreksiz iş bağlantısı kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen biçimde artması halinde de süreksiz iş bağlantısı kurulabilmektedir.

Bu durumda süreksiz iş bağı birinci seferde dört aya kadar kurulabilecektir. Süreksiz iş alakası yenilemenin toplam müddeti sekiz ayı geçmemek koşuluyla en fazla iki sefer yenilenebilecektir.

Birinci seferde dört aydan az kurulan süreksiz iş ilgisinin birinci dört aydan kalan müddeti toplam yenileme mühleti olan sekiz aya eklenmeyecektir. Mesken hizmetlerinde ise rastgele bir mühlet hududu olmaksızın özel istihdam ofisi ile süreksiz iş bağlantısı kurulabilecektir.

Ödemeyi kim yapar?

Süreksiz emekçi çalıştıran patron ile süreksiz personel ortasında iş bağlantısı kurulmamaktadır. Emekçi özel istihdam ofisinin çalışanı statüsündedir. Bu nedenle süreksiz emekçilerin fiyatlarının özel istihdam ofisi tarafından ödenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte görevlendirildiği mühlet ile sonlu olmak üzere fiyatın görevlendirildiği patron tarafından ödeneceği de kararlaştırılabilir.

Ayrıyeten özel istihdam ofisi süreksiz personele iş sıhhati ve güvenliği ile toplumsal güvenlik yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır. Süreksiz görevlendirilen patronun ise yalnızca ortalama mal yahut hizmet üretiminin öngörülemeyen biçimde artması nedenine dayalı kurulan süreksiz iş bağlantılarında, bir ayın üzerinde çalışan personellerin fiyatlarının ödenip ödenmediğini denetim etme yükümlülüğü vardır.

Ödenmediğini tespit etmesi halinde üç aya kadar olan meblağı istihdam ofisinin alacağından keserek çalışanların banka hesaplarına yatıracaktır. Kanunda fiyat ve toplumsal güvenlik primlerinden birlikte sorumluluk düzenlenmemiştir.

Kendi çalışanıyla ayrım olmamalı

Meslek edinilmiş süreksiz iş bağında süreksiz patrona getirilen temel yükümlülük, çalıştırdığı süreksiz çalışanın iş sıhhati ve güvenliğini sağlamaktır. Bunun için gereken her türlü tedbiri almak, eğitimleri vermekle yükümlüdür. Kendi personelleri ile rastgele bir ayrım yapmaksızın bütün iş sıhhati ve güvenliği tedbirlerini süreksiz personel için de almak, uygulatmak ve denetlemekle yükümlüdür.

Ya emekçi dönmezse?

Süreksiz iş ilgisinin müddeti bitmesine karşın süreksiz personel patronun yanında çalışmaya devam ederse süreksiz personel çalıştıran patron ile personel ortasında süreksiz personel sağlama kontratının sona erme tarihinden itibaren bilinmeyen periyodik iş kontratı kurulmuş sayılır.