Koronavirüs olay sayılarının son devirde süratle artmasının akabinde geçtiğimiz hafta kabine toplantısında alınan kararla birtakım yeni kısıtlamalar hayatımıza girmişti. Alınan önlemler kapsamında uzaktan eğitime yıl sonuna kadar devam edilmesi, birtakım iş yerlerinin çalışma saatleri ile ilgili düzenleme, restoran ve kafelerde paket servis uygulaması, hafta sonu sokağa çıkma yasağı ve 20 yaş altı için uygulamaya koyulan sokağa çıkma yasağı kararları alınmıştı.

SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI BUGÜN BAŞLAYACAK?

“Sokağa Çıkma Kısıtlamaları” ve “Yeni Kısıtlama ve Tedbirler” başlıklı genelgeler kapsamında, yeni bir karar alınıncaya kadar hafta içi saat 21.00-05.00, hafta sonu cuma 21.00’den pazartesi 05.00’e kadar sokağa çıkma kısıtlaması uygulanacak.

BU AKŞAM BAŞLIYOR

Kısıtlamaya ait birinci uygulama bugün saat 21.00’de başlayıp yarın saat 05.00’te bitecek.

Sokağa çıkma kısıtlaması mühletince üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması, sıhhat, tarım ve orman faaliyetlerinin sürekliliğinin sağlanması maksadıyla birtakım yerler ve bireyler kısıtlamadan muaf tutulacak.

Sokağa çıkma kısıtlamasındaki mühletlere uymak için, istisna getirilenler dışındaki tüm iş yerleri hafta içi saat 20.00’de kapanacak. Kısıtlama kapsamında, hafta içi ve hafta sonu ekmek üretilen fırın/unlu mamul ruhsatlı iş yerleri ile bu iş yerlerinin ekmek satan bayileri açık olacak.

Fırın ve unlu mamul ruhsatlı iş yerlerine ilişkin ekmek dağıtım araçlarıyla yalnızca market ve bakkallara ekmek servisi yapılabilecek, ekmek dağıtım araçlarıyla sokak ortalarında satış yapılamayacak. Kısıtlamanın olduğu cumartesi ve pazar günleri market, bakkal, manav, kasap ve kuruyemişçiler 10.00-17.00 saatleri ortasında faaliyet gösterebilecek.

65 yaş ve üzeri ile 20 yaş altındakiler hariç vatandaşlar, zarurî gereksinimlerinin karşılanması ile sonlu olmak ve araç kullanmamak kuralıyla, ikametlerine en yakın market, bakkal, manav, kasap, kuruyemişçiler ve fırına gidip gelebilecek.

Lokanta ve restoran stili iş yerleri, sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu cumartesi ve pazar günleri 10.00-20.00 saatleri ortasında yalnızca paket servis formunda hizmet sunmak üzere açık olabilecek.

Sokağa çıkma kısıtlaması getirilen mühlet ve günlerde 65 yaş ve üzeri vatandaşların muhtaçlık duyduğu temel gereksinimleri, planlama yapılarak Vefa Toplumsal Dayanak üniteleri aracılığıyla karşılanacak.

KORONAVİRÜSÜN CİNSELLİĞE ETKİSİ! ÇARPICI SONUÇ

Prof. Dr. Mustafa Faruk Usta, koronavirüsün hayati organlar üzerindeki olumsuz tesirlerinin bilindiğini, üreme ve genital organlara tesiri olup olmadığına ait dünyada birçok araştırma yapıldığını söyledi.

Yaklaşık 1 yıldır pandeminin neden olduğu tesirlerin tartışıldığını kaydeden Prof. Dr. Usta, “Akciğer, böbrek ve kalp üzere hayati organlar üzerine tesirlerini tartışıyoruz.

Zira bunların üzerine olan tesirler çoklukla mevtle ve ağır kalıcı hasarla sonuçlanabiliyor. Bu ortada ürolojinin de alt branşları, örneğin androlojide genital sistemler üzerine ve üriner sistemler üzerine, androlojinin ilgi alanları olan infertilite (kısırlık) ve erektil disfonksiyon (ilişkiye hazır olamamak) üzerine tesirleri olduğunu da görmeye başladık” diye konuştu.

DÜNYADA 50 CİVARINDA YAYIN VAR

Mevzuyla ilgili şimdiye kadar 50 civarında yayın olduğunu söz eden Prof. Dr. Usta, “Bu yayınların kıymetli kısmı üreme sistemi üzerine olan tesiri. Üreme üzerine tesirinde, akciğerlerde koronavirüsün gaye olarak seçmiş olduğu EYS 2 reseptörün tıpkı vakitte testislerde de olduğu argüman ediliyor.

Münasebetiyle bu virüsün testisi amaç doku olarak seçip, birtakım yıkımlara sebebiyet verdiği ve sperm üretimi üzerine olumsuz tesirlere neden olduğunu gösteren çalışmalar var. Yani beklenti bu durumda şu olabilir; bu hastalığı geçirenlerde muhakkak bir devir sonra sperm üretiminde ve sperm sayı ile hareketinde azalma olması. Bayan doğum olayı olarak baktığımızda da görünen, erken doğumlara sebebiyet verebileceği” dedi.

İŞLEV BOZUKLUKLARI

Testisin yalnızca sperm üretiminin yapıldığı bir organ olmadığını belirten Prof. Dr. Usta, “Testiste tıpkı vakitte bir erkeklik hormonu olan testosteron da üretiliyor. Testosteron üretiminde de virüse yakalananlarda yakalanmayanlara nazaran manalı derecelerde azalmalar olduğu gösterilmiş durumda. Hasebiyle bu, erkekte cinsel isteği, libidoyu da olumsuz etkileyebilir üzere gözüküyor. İlerleyen devirlerde ve beraberinde de cinsel işlev bozukluklarında sebebiyet verebileceği akla gelebiliyor” diye konuştu.

CİNSEL BAĞLANTIYA TESİRLERİ

Koronavirüsün cinsel bağlantıya tesirleri araştırıldığında ise tartışılan başlıkların biraz spekülatif olduğunun görülebileceğini söz eden Prof. Dr. Usta, şöyle konuştu:

“Cinsel alaka sayılarında azalmanın olduğu yolunda bir kanı var. Tüm bunların dışında cinsel bağlantıda yarar sağlayan ilaç satışlarında da yaklaşık yüzde 30’lara varan azalmalar olduğu sav ediliyor. Sanki bunlar genel ekonomik durumun bozukluğuyla mı alakalı yoksa cinselliğe ilginin azalması ile mi alakalı, tabi hepsi spekülatif mi, ileride göreceğiz. Burada kıymetli bir bahis bizim cinsel işlev bozukluklarında kullandığımız ilaçlar, tıpkı vakitte akciğer hastalıklarının tedavisinde de kullanılıyor.

Bilhassa covid üzere enfeksiyon hastalıklarının yarattığı birtakım enflemasyonların ortadan kaldırılmasında yararlı olabileceği, işe yarayabileceği konusunda birtakım yayınları da yeniden birtakım bilim adamlarının yorumlarını da literatürde görmekteyiz. Bunlar sahiden enteresan başlıklar. Yani PDE5 inhibitörü (ilaç grubu) olarak isimlendirdiğimiz aslında sertleşme meselesinde kullanılan ilaçlar, koronavirüse bağlı akciğer sorunlarının giderilmesinde de asıl tedavi olarak değil ancak ek yarar sağlayıcı bir tedavi olabilir mi konusu da sanıyorum önümüzdeki günlerde gündemimize gelecek.”

‘TÜRKİYE’DE OLSAYDIM…’

Sancar, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) aşısıyla ilgili gelişmeler konusunda AA muhabirinin sorularını yanıtladı. Bulaşıcı hastalıklar ve aşı konusunda uzman olmadığının altını çizen Sancar, “O nedenle bu mevzuda Türk uzmanların söylediklerine bir katkıda bulunmam mümkün değildir.” tabirini kullandı.

Toplumsal medya kullanmadığını lakin biri yahut birilerinin “Aziz Sancar” ismini kullanarak aşı aksisi tweetler attığını aktaran Sancar, “Ayıp, günah ve bence bunu yapan yahut geçersiz olduğunu bilerek yayanlar kanunen takip edilip cezalandırılmalıdır.” görüşünü lisana getirdi.

Bu cins paylaşımların halkın başını karıştırıp insanların aşı olmasını engelleyerek hayatını tehlikeye sokabileceğini söz eden Sancar, şunları kaydetti:

“Bunu ne sebeple yapıyorlar bilmiyorum. Aşının partisi yok. Bu aşıyı Çin’den satın alıp Türkiye’de kullanmaya karar veren siyasetçiler değil bizim halk sıhhati uzmanlarıdır. Bu aşı yahut Rus, Amerikan yahut Türk kardeşlerimizin Almanya’da ürettiği aşılardan hangisi daha tesirli bilemiyorum.

Zira bu işin uzmanı değilim. Fakat inanıyorum ki hepsinin gözetici yararı var ve halkımızın Türkiye’de halihazırda mevcut olan aşıyı kullanmasını ve sıhhat uzmanlarından diğer hiçbir kimsenin kelamını dinlememelerini tavsiye ederim.

Dediğim üzere artık Türkiye’de olsaydım kuyruğa girer, Sıhhat Bakanlığımızın temin ettiği aşıyı yaptırırdım.”

TOPLAM OLAY SAYISI

Sıhhat Bakanlığı, Türkiye’deki toplam Kovid-19 hadise sayısını 1 milyon 748 bin 567 olarak açıkladı.

Evvelki gerçekleştirilen Koronavirüs Bilim Konseyi Toplantısının akabinde açıklamada bulunan Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, bundan bu türlü Türkiye’deki toplam hadise sayısını açıklayacaklarını duyurmuştu.

Bakan Koca’nın açıklamasının akabinde 11 Mart’ta ortaya çıkan birinci olay sonrası Türkiye’deki Kovid-19 toplam hadise sayısı “covid19.saglik.gov.tr” adresinden paylaşıldı.

Günlük Koronavirüs Tablosuna eklenen bilgiye nazaran, Türkiye’deki Kovid-19 toplam hadise sayısı 1 milyon 748 bin 567 olarak açıklandı.

Hadise sayısı, tablonun “toplam” olarak isimlendirilen kısmında yer alırken, bu kısımda ayrıyeten toplam test sayısı 20 milyon 500 bin 579, hadise sayısı 1 milyon 748 bin 567, vefat 15 bin 751, ağır hasta 5 bin 943, iyileşen hasta sayısı ise 452 bin 593 olarak kayıtlara geçti.

4 VİLAYETTEN HOŞ HABER

Koca, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda Gaziantep, Şanlıurfa, Tekirdağ ve Denizli valileri, vilayet sıhhat müdürleri ve halk sıhhati liderleriyle çevrim içi görüşerek, durum değerlendirmesi yaptıklarını belirtti.

“Gaziantep’te günlük olay sayısı yüzde 35, Şanlıurfa’da yüzde 30, Tekirdağ’da yüzde 20, Denizli’de yüzde 25 düştü.” tabirini kullanan Koca, şunları kaydetti:

“Filyasyon gruplarımız alanda ağır takip yapıyor. Hastane ve ağır bakımlarda yükümüz şimdi devam ediyor. Lokal ek önlemleri daha süratli ve daha kararlı uygulandıkça, daha olumlu sonuç almamamız mümkün değil. Orta vermeden çabaya devam edelim; birlikte kazanacağız.”

25 MİLYON KİŞİ KAPSAM DIŞI

Bakan Koca, 18 yaş altı için aşının Faz-3 çalışmalarının Çin’de devam ettiğini bu yüzden aşının 18 yaş altı gruptakiler ile gebeler ve son 4-6 ay içerisinde hastalığı geçirmiş olanlara yapılmayacağını açıkladı.

Koca’nın açıklamalarının akabinde birinci etapta aşıda kapsam dışında tutulacakların sayısı merak konusu oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 17 Nisan 2020’de açıkladığı, “İstatistiklerle Çocuk 2019” bültenine nazaran, 2019 yıl sonu prestijiyle, Türkiye nüfusu 83 milyon 154 bin 997 kişi ve bunun 22 milyon 876 bin 798’ini yani nüfusun yüzde 27,5’ini 0-17 yaş kümesindeki çocuklar oluşturuyor.

KİMLER YAPTIRACAK?

Milliyet’e değerlendirmelerde bulunan Toplum Bilimleri Şurası Üyesi Prof. Dr. Mustafa Necmi İlhan, TÜİK sayılarına işaret ederek, “Çocuklar, hamileler ve emzirenler açısından kabaca düşünüldüğünde 25 milyon kişi şu anda kapsam dışında diye düşünülebilir” dedi.

Hastalığı geçirenlerin tespitinde HES’in devrede olacağını belirten İlhan, Kovid-19 olmayan ya da hastalığı geçirip geçirmediğini bilmeyenler için ise, “Hiç hasta olmadıysanız ya da hasta olup olmadığınızı bilmiyorsanız direkt aşı olacaksınız.

Antikora bakmayacağız. Sıhhat çalışanı olsun, olağan vatandaş olsun, sırası geldiği vakit 4-6 ay ortasında hastalığı geçirmemiş ise 18 yaş altında değilse, hamile yahut emziren değilse aşı yapılacak” diye konuştu.

BİRİNCİ PARTİ 3 MİLYON DOZ

Koca, aralık ayı için 20 milyon doz gelmesi planlanan aşının birinci 3 milyonunun 3-4 gün içerisinde Türkiye’ye geleceğini açıklamıştı.

Buna nazaran, gelen 3 milyon doz aşı, 2 hafta Halk Sıhhati ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumu’nda güvenlik testleri yapıldıktan sonra kullanıma geçecek.

Birinci etapta yaklaşık 2,5 milyon doz aşının sıhhat çalışanları için ayrılması geriye kalan aşıların ise, 65 yaş üstü şahıslarda uygulanması bekleniyor.

AŞI ZARURÎ DEĞİL

Koca, yapılan aşının kişinin HES koduna ve e-nabız’a işleneceğini belirterek, “Bu süreçte bu dünyada gündeme gelecek. Aşının yaygın üretimi devri sonrası uçağa, otobüse binmek için, ulaşım için istenebilir” ikazında bulunmuştu.

Koca, bu kelamlarıyla, yaygın aşılama devrinin akabinde gerek yurt içinde gerekse yurt dışında aşısız bireylerin seyahat, toplu ulaşım, konaklama tesislerinden faydalanma üzere mevzularda eza yaşayabileceği bildirisini verdi.

Buna nazaran, “zorunlu” değil dense de korona aşısı ilerleyen devirde, “açıkta ve yaya kalmamak” için kural haline gelebilecek.

SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?

SinoVac’ın ürettiği inaktif yani “ölü virüs aşısı”, en erken faz-3 safhasına geçen aşı olarak biliniyor ve güvenilirliğiyle ön plana çıkıyor.

Uzun vadeli yan tesirlerinin ne olduğu bilinen ve geçmişten bu yana uygulanan prosedürle hazırlanan aşı, aktifliğiyle de dikkatleri üzerine çekiyor.

Aşı, Türkiye’de yaklaşık 2 hafta boyunca Halk Sıhhati ile Türkiye İlaç ve Tıbbi Aygıt Kurumunun laboratuvarlarında güvenlik testlerine tabi tutulacak.

Bu incelemelerde aşının güvenilirlik testlerinin olumlu çıkması ve faz-3 çalışmalarının erken sonuçlarının açıklanmasını takiben bilgiler İlaç ve Tıbbı Aygıt Kurumunca pahalandırılacak ve Türkiye standartlarına uygun bulunduğu takdirde erken kullanım müsaadesi verilecek.

Bu etaplardan sonra başlanacak aşı birinci olarak sıhhat çalışanlarına uygulanacak.

Öncelik sıralamasına nazaran 4 etapta yapılacak aşılama, birinci basamak sıhhat hizmetleri dahil olmak üzere aile sıhhati merkezleri, toplum sıhhati merkezleri, eczaneler, sıhhat kuruluşları ve hastaneler olmak üzere geniş bir yelpazede uygulanacak.

Aşı, 14-21 gün ortayla iki doz halinde fiyatsız yapılacak.

Şimdilik mecburî tutulmayacak aşı için vatandaşlar ikna edilerek kitlesel aşılama yoluna gidilecek.

Aşı yaptıranlar, sisteme aşıyı yapan sıhhat kuruluşu tarafından kaydedilecek. Böylelikle, test sonuçları ve temaslılarda olduğu üzere aşılı vatandaşlar da merkezi bilgi tabanından, HES kodu ve e-Nabız aracılığıyla takip edilecek.