Ankara’da bir baba, 25 yaşındaki üniversite mezunu işsiz kızı için bağlanan yardım nafakasının kaldırılması için dava açtı. Kızının Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı’ndan Haziran 2013’te mezun olduğunu, eğitimini tamamlaması ve ömrünü idame ettirecek imkanlara sahip olması nedeniyle yardımına gereksinimi kalmadığını ileri süren baba, yardım nafakasının kızının 25 yaşını doldurduğu 20 Mayıs 2013 tarihi prestijiyle kaldırılmasını istedi.

Davalı kız ise mezun olduktan sonra iş bulamadığını, hala KPSS kursuna devam ettiğini, bu nedenle babasının yardımına muhtaçlığı olduğunu savunarak, davanın reddini talep etti.

Lokal mahkemeden “İş bulma ve çalışma imkanı var” kararı

Ankara 4. Aile Mahkemesi, davayı kabul etti ve davanın açıldığı 10 Ocak 2014’ten geçerli olmak üzere yardım nafakasını kaldırdı.

Kızın Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı’ndan mezun olduğu, bitirdiği okul ve mesleği prestijiyle iş bulma ve çalışma imkanına sahip bulunduğuna hükmeden mahkeme, “iş bulma imkanı varken çalışmayan meslek sahiplerinin Türk Uygar Kanunu’nun 364. unsuru yeterince yardım nafakasına hak kazanamayacağı, yardım nafakasına hak kazanabilmek için ergin olduktan sonra eğitimin devam ediyor olması gerektiği” biçimindeki münasebet yazdı.

“Hemen iş bulma imkanı yok”

Kararın davalı kız tarafından temyiz edilmesi üzerine evrak, Yargıtay 3. Hukuk Dairesine geldi. Daire, lokal mahkemenin kararını bozdu. Kararda, “davalı üniversite mezunu ise de dava tarihi prestijiyle rastgele bir işte çalışmadığı, bitirdiği okul prestijiyle ülke koşullarında çabucak iş bulma imkanı bulunmadığı, işe girebilmek için KPSS kursuna gittiği ve davacı babanın şimdilik yardımına muhtaç olduğunun anlaşıldığı” konusuna yer verildi.

Yine yapılan yargılama sonunda mahkeme evvelki kararında direndi. Direnme üzerine evrak, Yargıtay Hukuk Genel Konseyine geldi. Heyet, mahallî mahkemenin direnme kararını bozdu.

Konseyin münasebeti

Yargıtay Hukuk Genel Konseyinin münasebetinde, temel bir insan hakkı olan eğitim hakkının, bir dizi memleketler arası mukavelede olduğu üzere Türkiye Cumhuriyeti anayasası ile de direkt garanti altına alındığına işaret edildi.

“Nafaka alacaklılığı”nın, çocuğun bireyselliğinin bir modülü olduğu belirtilen münasebette, Türk hukukuna nazaran, çocuğun kendisini dünyaya getiren ana ve babasından bakım parası isteyebileceği, bunun en doğal hakkı olduğu kaydedildi. Ana ve babanın bu nafaka yükümlülüğünün, velayet hakkından bağımsız olarak, toplumsal yardım ve dayanışma fikrinden kaynaklandığı tabir edilen münasebette, “Yardım nafakası, aile bireylerini yoksulluk ve düşkünlükten kurtarmaya ait bir nevi toplumsal yardımlaşma olup ahlak kuralları ile geleneklerin zarurî kıldığı bir ödevdir.” denildi.

Türk Uygar Kanunu’na nazaran, ana ve babanın bakım borcunun, çocuğun ergin olmasına kadar devam ettiği belirtilen münasebette, birebir kanuna eklenen kararla de “çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve babanın durum ve şartlara nazaran kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlü oldukları”nın belirtildiği aktarılan münasebette, kanun koyucunun getirdiği bu yeni kararla, eğitime verdiği kıymeti vurguladığı kaydedildi.

“Çocuğun üniversiteden mezun olması eğitim hayatının sona erdiği manasına gelmiyor”

Hukuk Genel Şurasının münasebetinde, yeme, giyinme, barınma, sıhhat, ulaşım, kültür üzere bireyin maddi varlığını geliştirmek için mecburî ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak seviyede geliri olmayanların fakir kabul edilmesi gerektiği belirtildi. Münasebette, “Günümüzdeki ağır ekonomik şartlar karşısında eğitimle çalışmayı bir ortada sürdürmenin mümkün olmayacağı, bir kural ve karine olarak kabul edilmelidir.” sözlerine yer verildi.

Somut olayda, dava tarihi prestijiyle reşit olan çocuğun, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı’ndan mezun olduğu ve KPSS kursuna devam ettiği kaydedildi. Davacı babanın ise uzman memur olduğu ve aylık 3 bin lira gelirinin bulunduğu tabir edilen münasebette, şunlar kaydedildi:

“Günümüz kaideleri gözetildiğinde çocuğun üniversiteden mezun olması başlı başına eğitim hayatının sona erdiği manasına gelmemektedir. Çünkü çocuğun edindiği meslekle ilgili bir işe yerleşebilmesi için yabancı lisan kursu, KPSS kursu, sertifika programı üzere faaliyetlere katılması gerekli olup, bu üzere faaliyetlerin eğitimin devamı olarak kabul edilmesi mecburilik arz etmektedir. Ayrıyeten çocuğun okulunu bitirip, iyi bir işe girmesi, çocuğun olduğu üzere babanın da faydasına bulunmaktadır.

Mahallî mahkemece direnme kararında, davalının bitirdiği okul ve mesleği prestijiyle iş bulma ve çalışma imkanına sahip olduğu, iş bulma imkanı varken çalışmayan meslek sahiplerinin yardım nafakasına hak kazanamayacağı münasebetine yer verilmiş ise de Türk Uygar Kanunu’nun 328. hususu ergin çocuğun eğitiminin devam etmesi halinde ana ve babanın durum ve şartlara nazaran kendilerinden beklenebilecek ölçüde yardımda bulunmalarını bir yükümlülük olarak öngörmüştür. Hasebiyle davacı babanın aylık gelirinin 3 bin lira olduğu dikkate alındığında KPSS kursuna giderek eğitimine devam eden ve nizamlı bir geliri bulunmayan çocuğuna bir ölçü nafaka ödeyebileceği kuşkusuzdur. Bu durumda davacı babanın eğitimine devam eden ve yoksulluğa düşmüş olan çocuğuna yardım etmesi bir zorunluluktur.”

Kızın eğitiminin sona erdiği ve 2016’da bir şirkette işe başladığı, sonuç olarak bu tarihten itibaren babasının yardımına muhtaçlığı kalmadığının anlaşıldığı belirtilen münasebette, davalının dava tarihi prestijiyle eğitimine devam ettiği ve babasının yardımına muhtaçlık duyduğu, lakin işe başladığı tarihten itibaren babasının yardımına gereksinimi kalmadığı gözetilerek yardım nafakasının işe başladığı 23 Mayıs 2016 prestijiyle kaldırılmasına karar verilmesi gerektiği tabir edildi. Münasebette, bu nedenle mahallî mahkeme direnme kararının bozulduğu kaydedildi.