Meltem Günay – İstanbul  / “Eğer berbat niyetli bir kişi olunsaydı ve bir çocuğa ziyan vermek istenseydi ebeveynlerin paylaşımları incelenerek çocuk hakkında hangi bilgilere ulaşılabilirdi?” sorusunun cevabını arayan bir araştırma, sorumsuzca yapılan paylaşımların çocuklar için ne kadar büyük bir tehlike yaratabileceğini gözler önüne serdi.

Araştırmada, bir “instamom” (istagram annesi) hesabı üzerinde yapılan ayrıntılı incelemede, çocuğun ultrason fotoğrafları da dahil olmak üzere bine yakın fotoğrafının paylaşıldığı, bu fotoğraflarda çocuğun özel bilgilerinin de yer aldığı ve bunun da çocuğun istismarına yol açabileceği vurgusu yapıldı.

Yüzde 68’i paylaşıyor

Ordu Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Bölümü’ndan araştırmacılar Şule Baştemur, Dilara Hatice Borucu ve Sezer Bulut tarafından yapılan “Ebeveynlerin Çocuklarının Fotoğrafını Toplumsal Medyada Paylaşmasınin Ruhsal Sonuçları” başlıkla araştırmaya bu alandaki tehlikelere dikkat çekti. Araştırma Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatri Derneği’nin yayın organı olan Çocuk ve Gençlik Ruh Sıhhati Dergisi’nde yayınlandı.

Türkiye’de ebeveynlerin yüzde 68’inin çocuklarının fotoğraflarını toplumsal medyada paylaştığının belirtildiği araştırmada, fotoğrafların birçoklarının herkese açık formda paylaşıldığı belirlendi. Ebeveynlerin, toplumsal medya aracılığıyla takviye almak, başka annelerle irtibat kurmak ya da kendilerinin iyi ebeveyn olduklarını kanıtlamak üzere birçok nedenden ötürü çocuklarının fotoğraflarını paylaştıkları lisana getirilirken paylaşma nedenleri ortasında maddi yarar sağlama da yer alıyor. 

100 bin takipçi

Araştırmada, intagramda ‘…anne’ ismini kullanan, hesabı herkese açık ve yalnızca toplumsal medya paylaşımları nedeniyle tanınan, 100 bin takipçisi olan ve günde ortalama 25 kıssa paylaşan bir ‘Instamom’ın hesabı da derinlemesine incelendi. Annenin binden fazla fotoğrafı mercek altına alınırken, hesapta kullanılan fotoğrafların yüzde 83’ünün çocuğun fotoğrafları olduğu belirlendi. Paylaşımlarda ise çocuğun özel bilgileri, pozisyon bilgisi, özel kıyafetli görselleri de yer alıyor. Tekrar ebeveynin her üç fotoğraftan birinde çocuğun görsellerini kullanarak eser tanıtımı yaptığı ve maddi kar sağladığı da dikkati çekiyor.

Araştırmada bilgiler etik nedenlerle ferdî bilgiler değiştirilerek verildi. Sonuçlara nazaran, ailenin tek çocuğu olan ‘Aslı’nın birinci fotoğrafları, 2017 yılında paylaşıldı. Ultrason fotoğrafları ile anne karnında toplumsal medya ile tanışan ‘Aslı’nın hesapta bine yakın fotoğrafı yer alıyor. Fotoğraf açıklamalarında ise çocuğun hangi hastanede doğduğu, tabibinin kim olduğu, kaç kilo olarak dünyaya geldiği, göz ve saç rengi şahsî bilgileri de yer alıyor.

Her türlü bilgi var

Fotoğraflar incelendiğinde hangi okulda okuduğu bilgisi paylaşılmasa da okulun ismi net bir formda yer alıyor. Çocuğun kaç saatleri ortasında okulda olduğu, vakit geçirdikleri park ve parkın meskene çok yakın olduğu bilgisi de anne tarafından paylaşılmış. Annenin çocukla gittiği 54 yerin pozisyon bilgisini de paylaştığı dikkat çekerken, dikkatli incelendiğinde mesken adresine de ulaşılabiliniliyor. Fotoğraf tahlillerinde annenin çocuğunun kullandığı eserler hakkında da tanıtım ve reklam yaptığı da belirlendi.

Güvenliği tehlikede

Araştırmada, yapılan bu paylaşımlardan yola çıkan makus niyetli bir kişinin çocuğun yaşadığı kent, okuduğu okul hatta konut adresi üzere bilgilere ulaşılabileceğine dikkat çekildi. Çocuğun karşılaşabileceği risklerin anlatıldığı araştırmada, pedofili bir kişinin annenin toplumsal medya hesabını kullanarak çocuğun bilgilerine ulaşarak çocuğu istismar için uygun ortam arama üzere davranışların içerisine girebileceği, düşünmeden yapılan bu paylaşımların pedofili bireylerin çocuğa erişimini kolaylaştırdığı ve cinsel taarruz için yer hazırlayabileceğine vurgu yapıldı.

Ebeveynler, çocuğunuzu yalnızca siz koruyabilirsiniz

Araştırmada, ebeveynlerin toplumsal medya paylaşımları yaparken dikkat etmeleri gereken noktalar da şöyle sıralanıyor: “Paylaşımlarınızın herkese açık olup olmadığını göz önüne alarak hareket edin. Pedofili olan bireylerin fotoğraflara bakışı arka niyetli olabileceğinden çocuğun deniz, havuz, park üzere ortamlarda çekilen fotoğraflarının paylaşımına dikkat edin. Çocuğunuzun müsaadesini alın.”

Dünyada da birebir yanlış

ABD’de yapılan bir araştırmada çocukların iki yaşına gelmeden toplumsal medyada yüzde 92 oranında ebeveynleri tarafından fotoğraflarının paylaşıldığını ortaya koyuyor. Diğer bir araştırmaya nazaran ebeveynlerin çocukları beş yaşına gelene kadar toplumsal medyada bine yakın fotoğrafını paylaştığını gösterdi.