Yağlık ayçiçek gereksiniminin bir kısmını ithalat ile çözen Türkiye, bu alanda teşvikleri artırarak üretimin artırılarak devam etmesini sağlamaya çalışıyor. Ayçiçek yağı pazarında başkan pozisyonda bulunan Trakya Birlik ise piyasanın değerli dengeleyici ögelerinden olarak öne çıkıyor. Bu çiftçi birliği, bir taraftan üretici dostu çalışmaları uygularken, öteki taraftan ise yağ fiyatlarının makul bir seviyede olması için vazife üstleniyor. Market raflarında pazar başkanı pozisyonunda bulunan Trakya Birlik yağı, binlerce ortağına verdiği dayanağı tüketiciye de sağlıyor.

Öteki tarafta ise fiyat artışlarıyla gündemden düşmeyen kırmızı et var. Et üreticileri de tahlili güçlü bir kooperatif çatısı altında yer alarak; üretici ve tüketici arasındakileri kaldırıp çok daha uygun fiyatlara erişebilmekte görüyor. Bu sayede üreticiye yem, makine takviyesi; ortak alım ve pazarlama imkanı sunulabilirken, direkt tüketiciye ulaşım sağlanabileceği vurgulanıyor.

‘Denetim şart’

Trakya Birlik’in 36 bin ortağı ve 48 kooperatifi ile iki yağ ve iki yem fabrikasına sahip olduğunu anlatan Trakya Birlik Idare Konseyi Lideri Ahmet Akgün, ayçiçek üreticisinden verdiği örnekte; çiftçiye tohum, gübre, ilaç üzere dayanaklar yanında nakdi kredi olmak üzere imkanları sağladıkların söyledi. Sonuç olarak ise yetiştirdikleri eserlerin alınarak mamul olarak pazarlandığını kaydeden Akgün, “Birinci önceliğimiz ortaklarımızın girdilerine katkı sağlamak. Elindeki eseri almak. Ve onu mamul hale getirip satmak. Sonunda para kazanırsak kar hissesi dağıtmak. İkinci önceliğimiz ve Ticaret Bakanlığı’nın da bizlerden beklediği; Türkiye’de yağda raf fiyatlarını istikrarda tutmak. Kooperatifleşmeyi Türk tarımı için kıymetli bir etken olarak görmekle birlikte, kontrollerinin en iyi halde yapılarak; özverili idarelerle üretici ve tüketiciye katkı sağlaması gerekliliği birinci sırada yer alıyor” diye konuştu.

Lokal zincirler

Ahmet Akgün, küçük üreticinin maliyet kalemlerini tek başına düşürmekte yetersiz kaldığını vurgularken, üretimin gelecek yıllara aktarılması için karlarının artması gerektiğini söz etti. Akgün, “Mesela hayvancılık temelinde; 100 başın üzerindeki hayvanı olan büyük işletmeler ne kazanacaklar ne kazanmayacaklarını biliyor. Küçük üreticinin de önünü görmesi gerekli. Hesaplarını buna nazaran yapabilmeli. Yalnızca borçları için çalışan üreticiler var. Ancak bu beşerler kazanmazlarsa, köylerindeki toplumsal altyapı gelişmezse orada kalmaları zorlaşır. Yanlışsız kooperatif yapılanmaları çıkar kısmını çiftçiye sağlayabilir. Çiftçi kazanırsa tüketici de gerçek fiyata erişir” dedi. 

Kooperatiflerin market zincirlerini aşıp pazara eser getirmekte zorlandığını anlatan Akgün, bu hususta lokal zincirlerin daha destekleyici olduğunu kaydetti. Kooperatif marketlerin de kıymetli bir kaynak olduğunu belirten Akgün, bu zincirlerin çoğalması gerektiğini söyledi.

‘Alım satım birlikler üzerinden olmalı’

Küçükbaş hayvancılığa çizilen yol haritasıyla bir hareket planı etrafında yürütülen çalışmalara nazaran, yıl sonu amacı olan 55 milyon hayvan sayısına ulaşıldı. Bir taraftan üretici dayanakları geliştirilirken, öbür taraftan ise tüketimi artıracak çalışmalar yapılıyor.

Bu talep artışının daha ‘erişilebilir’ fiyatlarla desteklenmesi gerektiğini anlatan Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Genel Lideri Nihat Çelik, “Üretici kendi güç geçindirir durumdayken, kendi hayvanının markette kasapta gördüğü kırmızı et fiyatı karşısında şok oluyor. Türkiye’de bir aracı gerçeği var. En az 60 liradan başlayan ve 100 lirayı aşan fiyatlar var. Tüketicinin erişimini artırmak, üreticiye kazandırmak için; birlikleri ve kooperatiflerin altyapısını güçlendirip, aracıları kaldırmamız lazım. Alım satım birlikler üzerinden yanlışsız fiyatlarla yapılır. Üretici fazla yarar değil geçim kederinde. Kooperatifleşme her şeyden evvel tüketiciyi korur” dedi.