Memiş, Türk fuarcılık dalının tarihi ve gelecek vizyonuna ait AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türklerin, Avrupa’daki fetihlerinden çok evvel tüccarlarıyla Avrupa’ya gittiğini, Türk tüccarların Avrupa pazarında Orta Asya’dan itibaren üstünlük kurdukları kumaş ve halılarıyla, dericilik ve mücevherat eserleriyle, silahlarıyla yer aldığını anlattı.

Memiş, Osmanlı İmparatorluğu’nun, fuarları “ülkelerin servet kaynaklarını, güçlerini gösterdiği” bir platform olarak gördüğünü tabir ederek, “Türkler, 1851’de birinci dünya fuarında devrin güçlü ülkesi olarak yerlerini aldı. 1860’ların başında hazırlanan sanayi hareket planına da fuar düzenlenmesini koyup uygulamaya geçtiler. Onlara nazaran fuarlar, milletlerin birbirine yenilikleri aktardığı, gelişmeyi sağlayan araştırmaların teşvik edildiği platformlardı. Yeniden Osmanlılara nazaran, fuarlar, yalnızca daha fazla kazanma yeri değildi. Tıpkı vakitte, ‘tesirat-ı hasene’li etkinliklerdi, yani ‘hayırlı imtihanlar’ meydanlarıydı. Ziraat ve sanayi alanında hoş etkileri olan etkinliklerdi.” formunda konuştu.

“Osmanlı devleti, bütün dünya fuarlarında ‘Türk Mahallesi’ kurdu”

Doç. Dr. Memiş, Türklerin 1851 yılında Londra’daki birinci dünya fuarından itibaren neredeyse tüm dünya fuarlarında yer aldığını aktararak, şunları kaydetti:

“Özellikle Osmanlı-Rus Savaşı’nı yaşadıktan sonra dünyadaki Türkiye algısının kıymetli olduğuna inanan Sultan Abdülhamid, dünya fuarlarında görkemli formda yer almaya büyük ehemmiyet verdi. 2. Abdülhamid, fuar iştirakini Osmanlı devletinin güçlü, üretken ve büyük bir devlet olduğu algısını perçinlemek için kullandı. Böylelikle ekonomik güç algısı üzerinden siyasal bir güç oluşturma uğraşı ortaya koydu.

Osmanlı devleti, bütün dünya fuarlarında ‘Türk Mahallesi’ kurdu. 1873 Viyana Fuarı’nda 3. Ahmed Çeşmesi’nin replikası, fuar alanının en merkezi yerine inşa edildi. İstanbul’dan gelen çini ustaları üretimde misyon aldı. Tıpkı formda Sultan Abdülaziz’in açılışına şahsen katıldığı 1867 Paris Fuarı’nda görkemli mahalle kuruldu. Bu mahallede bir cami, bir hamam, bir Boğaziçi yalısı yer aldı. Şikago Dünya Fuarı’na Sultanahmet’teki Dikilitaş’ın replikası yapıldı. Türk köyü kuruldu. Ayrıyeten, içinde Müslümanların ibadet edebileceği bir cami mevcuttu. Günümüzde ABD’de klâsik hale gelen Türk Günü yürüyüşünün birincisi de burada gerçekleştirildi.

İkinci kıymetli temsil kısmı ürünlerimizdi. Türkler, daha birinci katıldıkları fuar olan 1851 Londra Dünya Fuarı’na tarım, hayvancılık, madencilik ve sanayi eserleri üzere bölümlerden tam 3 bin 300 eser ile katılmışlardı ki bunun 1.300’ü sanayi eserlerinden oluşuyordu. 1855 Paris Fuarı’na ise 34 farklı bölümde 2 bin farklı eserle katıldık. Bu alandaki rekor, İstanbul Ticaret Odası’nın eser seçimini organize ettiği 1893 Şikago Fuarı’ydı. Bu stantta tam 15 bin farklı Türk eseri teşhir edildi. Bu eserler ortasında Türklerin hoş sanatlarda katettiği arayı göstermek için Osman Hamdi’nin emsalsiz tabloları da bulunuyordu.”

Türkiye’nin birinci fuarı olan Sergi-i Umumi-i Osmani’nin, Osmanlı endüstrileşmesini gerçekleştirebilmek için toplanan komitenin tavsiyesi üzerine 27 Şubat 1863’te açıldığını hatırlatan Memiş, “Bu fuar, ticareti ve üretimi de hareketlendirmesiyle iktisada önemli katkıda bulunmuştu. Münasebetiyle çağdaş manada Türk fuarcılığı tam 158 yıllık bir geçmişe sahip. 2021 yılında fuarcılığımızın 158. yılını idrak ediyoruz. 2. Abdülhamid, öncelikle tüm vilayet merkezlerine fuar açılması talimatı verdi. Bu, valilerin kesinlikle yerine getirmeleri gereken bir zorunluluktu. Bu sebeple 1890’lı yıllardan itibaren Edirne, Diyarbakır, Ankara, Trabzon, Bursa, Halep, Konya, Sivas, Osmaniye ve İzmir üzere merkezlerde stantlar açıldı. Tarım ve endüstride üretilen eserler ile yeraltı kaynakları, maden zenginlikleri bu fuarlarda teşhir edildi. Birçok mahalli mucit, özel icatlarıyla buralarda yer aldı. Fakat en kıymetlisi, vilayetin başka merkezleri, sancakları ve livalarıyla yakın ekonomik temas ve bilgilenme içinde olması, ödül almak için çırpınan mucitlerin yenilikçi fikirlerinin hayata geçmesi için gerekli atmosfer oluşturuldu. İstanbul Ticaret Odası da Abdülhamid periyodunda bilhassa yurt dışı fuar iştiraklerinde organizatör rol oynadı.” halinde konuştu.

“Salgın ile Türk fuarcılık kesimi önemli bir yara aldı”

Şefik Memiş, koronavirüs salgını ile Türk fuarcılık bölümünün önemli bir yara aldığını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu: “2. Dünya Savaşı’nda kentlerinde taş üstünde taş bırakılmayan, endüstrisi çökmüş Almanya’yı ayağa kaldıran ögelerden biri fuarcılık siyasetiydi. Bugün de Almanya’da bu şuur sayesinde fuarcılık bölümü, düzenlendiği bölüme getirdiği yararların yanı sıra kent iktisadına olumlu katkıda bulunuyor. Artık Türkiye’de fuarcılık dalının aktörleri ve devlet, kapsayıcı bir yaklaşımla bu hususa yine ivme kazandırabilir. Türkiye, kapsayıcı fuarcılık siyasetiyle hem kentlerinin iktisadına hem de ülke iktisadına katkıyı en üst seviyeye çıkarabilir. Bu başarılırsa fuarcılığın kâfi alana sahip olup olmaması, alanların kentlere dağılımı üzere meseleler da zaten tahlil bulacaktır.”

Salgın öncesi Türkiye’nin dünya fuarcılığındaki hissesinin yüzde 1,5 civarında olduğunu belirten Memiş, Türkiye’nin, jeostratejik pozisyonu sebebiyle bu hissesini çok daha üste çıkarma imkanına sahip olduğunu vurguladı.

Memiş, dijital çağın fuar alanlarının internete kaydığını belirterek, “Dijital çağ, değiştirdiği hayat şekli ve toplumsal münasebetlerin yanı sıra ticareti de, üretimi de, pazarlamayı da yine kuruyor. Fakat insanlığın deneyimi şunu gösteriyor; dijital çağın imkanlarını sonuna kadar kullanmakla birlikte fizikî temasın olduğu, yüz yüze görüşmenin bulunduğu fuarların yeri tam manasıyla doldurulamayacak. Münasebetiyle ticaret dünyası; sanal fuarlardan, sanal ikili görüşmeler, sanal heyet toplantılarından sonuna kadar istifade edecek, bunu yeni iş görme biçiminin odağına koyacak. Ancak bu başkasından vazgeçilmesi manasına gelmeyecek. Bir öteki tabirle, Kovid-19 salgını geçtikten sonra üretimi ve ticareti daha da hızlandırıp artırmak için sanal fuarcılık da, sanal iş görüşmeleri de fizikî ortamda gerçekleşenlerin yanı sıra kullanılacak. Bir öbür sözle, iki formül de ticaretin hizmetinde olacak üzere görünüyor. O yüzden hibrit tabiri bu devri en iyi tabir edebilecek sözcük olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.