Safa Monopolü – Mustafa Kemal Atatürk, 94 yıl evvel 15 Ekim 1927 Cumartesi günü, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın İkinci Kongresi’nde, tarihi yaşadığı üzere yazdığı, Türk ve dünya tarihine geçen sayılı söylevlerden Büyük Nutuk’unu okumaya başlar. 6 gün süren bu maraton sırasında Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal, milletine tarihi bir hesap verirken hitabetin, edebi bir anlatımın eşsiz örneğiyle dolu bir siyasi evrak ortaya koyar.

Mustafa Kemal, 1927 yılının birinci yarısında Köşk’te hummalı bir çalışma içine girer ve kendisinin yarattığı tarihi yazmaya başlar. Yakın etrafı, onun, Ulusal Çaba ile Cumhuriyet tarihine ışık tutacak büyük bir Nutuk hazırladığını öğrenmiştir. Falih Rıfkı Atay, o günleri şöyle anlatır: “Çalışma odasında yarı ayaküstü, yarı oturarak ve yüzlercesi ortasından vesikalar ayırarak Nutku’nu dikte ederdi. Yorulan değişirdi. Bir keresinde pek genç bir arkadaşı baygınlık geçirmişti. Akşama gerçek bir banyo aldıktan sonra, hiç dinlenmeden sofraya iner, o gün yazdıklarını bizlere okur yahut okutur, hadiseler üzerinde terütaze bir muhakeme ile tartışmalar yapardı.”

Ağır tempo kalbini vurdu

Vakit zaman aralıksız 32 saati bulan bu ağır çalışma, birebir yıl 22/23 Mayıs gecesi geçirdiği ağır bir kalp krizi nedeniyle bir müddet kesintiye uğrar. Hekimler, kendisine kesin istirahat tavsiye eder. Dr. Asım Arar, “Akla yakındır ki Atatürk’ün geçirdiği bu kalp krizine yalnızca fazla sigara içmesi değil, günlerce uykusuz kalarak, çok derecede yorularak ve büyük bir hassasiyet içinde hazırladığı Nutuk üzerindeki çalışmalar da neden olmuş olabilir” değerlendirmesini yapar.

Falih Rıfkı’nın tanıklığı

Falih Rıfkı Atay, bu ağır çalışma şartlarını şöyle anlatır: “Nutuk, Atatürk’teki çalışma gücünün insan takatini bazen ne kadar aştığını gösterir. Yüzlerce, binlerce vesikayı eski köşkün üst katındaki küçük çalışma odasında kendisi ayırmış. Nutku birçoklarınca ayaküstü dolaşarak dikte etmiştir. Uzun saatler süren diktelerden sonra yazanlar sekiz-on saatlik bir uykuya gittikleri vakit Atatürk bir banyo alır, giyinir, akşam davetlilerine o gün yazdıklarını okutmak üzere sofraya inerdi. Okuma ve o günkü yazılar üzerine konuşmalar da saatler sürerdi. Bu kez dinleme ve konuşmalardan yorulanlar uzun bir rahatlama için meskenlerine dönerler, Atatürk çok sefer kısa bir uykudan sonra bir gün evvelki çalışmalarına koyulurdu. Bu kadar sıkı çalışma haftalarca sürmüştür. Cümleler, sözler ve noktalar üzerinde titizce durduğunu unutmayınız. Nutuk, lisan inkılabından evvel yazıldığı için, Namık Kemal mektebi üslûbundadır. Atatürk’ü besleyen edebiyat o idi.”

Ruşen Eşref’in tanıklığı

O günlerde İstanbul’a giden Ruşen Eşref Ünaydın’a, Ankara’ya dönerken, “Köşk’e gönderilmesi ricası ile Gazi’ye ilişkin bir emanet” verilir. Ünaydın, erken saatlerde Köşk’e gittiğinde, Gazi, “hemen” gelmesini ister. Ünaydın, o ortamı şöyle aktarır: “Kendisi eski köşkünün balkonunda, üstü kâğıt yığılı bir masanın başında, nefti bir robe de chambre ile oturuyordu… Gazi: (Buyurun… Kusura bakma. Yazıya dalmışım, yirmi yedi saattir uyumamışım. O hâlde, bari bir faslı tamamlayalım da o denli yatarım dedim. Onun için tahminen bugün seni göremem diye çabucak şimdiden çağırttım.) dedi…”

Nutuk, böylesine bir çalışma temposuyla 3 ayda tamamlanır.

Kongrede 6 gün boyunca okudu

Mustafa Kemal, Büyük Nutuk’unun, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 15 Ekim 1927 Cumartesi günü toplanan ve 23 Ekim 1927 Pazar gününe kadar süren Büyük Kongresi’nin birinci altı gününde (15 Ekim 1927 Cumartesi-20 Ekim 1927 Perşembe), öğlenden evvel ve öğlenden sonra olmak üzere, her gün ortalama altı saat kürsüde kalarak okur. Nutuk’un okunması, toplam 36 saat 31 dakikada tamamlanır. Nutuk’un altı gün sürmesi, Batı dünyasında “Six-day Speech” ya da “Marathon Speech” olarak nitelendirilir. ABD’de çıkan Literary Digest mecmuası de, 19 Kasım 1927 günlü sayısında Nutuk’tan “Türk Cumhurbaşkanı’nın 400 bin sözlük mesajı” diye kelam eder. Nutuk’ta çok farklı vakitlerde yaşamış 820 kişinin ismi anılmaktadır.

Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in, Cumhuriyet Halk Fırkası’nın kongresinde kıymetli bir nutuk vereceğinden kamuoyu haberdardır. Gazeteler, bu mevzuyu işleyen haberlere yer vermektedir. Milliyet gazetesinin, 14 Teşrinievvel (Ekim) 1927 tarihli sayısında, birçok ilgilinin nutku dinlemek gayesiyle trenle Ankara’ya gittiği yazmaktadır.